Η γραμμή του ορίζοντος
Προσωπικός και κοινωνικός απολογισμός σε ένα νησί χαμένο στο ελληνικό καλοκαίρι
Το χιόνι των Αγράφων
Συλλογή διηγημάτων γύρω από ένα σχετικά άγνωστο γεγονός του ελληνικού εμφυλίου
Δεκεμβριανά, Βάρκιζα, και μετά
“…ήταν τότε η εποχή της Λευκής Τρομοκρατίας, ληστοσυμμορίες, χωροφύλακες, πρώην Χίτες και δωσίλογοι κάναν ό,τι θέλαν στην ύπαιθρο, λυμαίνονταν τα χωριά με την ανοχή ή και με την ενθάρρυνση του επίσημου κράτους. Έψαχνε ο κόσμος κάπου να κρυφτεί, γέμισαν ξανά τα βουνά κυνηγημένους”.
Ο Ελληνικός εμφύλιος. Η ένοπλη σύγκρουση μεταξύ των ανταρτών του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας και των κυβερνητικών Ενόπλων Δυνάμεων που έδρασαν υπό την αιγίδα παρακρατικών στοιχείων και ξένων δυνάμεων, διήρκησε επισήμως από το 1946 έως το 1949 και έληξε με τη ήττα του Δ.Σ.Ε. εγκαινιάζοντας το μετεμφυλιακό status quo που θα επικρατούσε στην πολιτική ζωή της χώρας για τις επόμενες δεκαετίες. Συχνά θέμα taboo, ήταν και παραμένει ένα αντικείμενο εκτενής ιστορικής έρευνας, με την αντικειμενικότητα και την πραγματικότητα αυτής να είναι αρκετά ευμετάβλητη και σε μεταμοντέρνο στυλ έρμαιο των πολιτικών ματογυαλιών του υποκειμένου. Στο δε χώρο της λογοτεχνίας, κυρίως μετά το ΄81, ο εμφυλιοπολεμικό μύθος έχει καταφέρει να αποτελέσει έμπνευση για μερικά από τα πιο εμβληματικά μεταπολεμικά ελληνικά μυθιστορήματα.
Από μια σχετικά άγνωστη και αρκετά σκοτεινή ιστορία του εμφυλίου αντλεί και ο συγγραφέας Παναγιώτης Χατζημωυσιάδης, για να μας χαρίσει την συλλογή διηγημάτων με τίτλο Το χιόνι των Αγράφων που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Κίχλη. Ο συγγραφέας συνθέτει έξι διηγήματα που συνδέονται μεταξύ τους και όλα μαζί ξαναζωντανεύουν την δραματική πορεία των της Ταξιαρχίας Αόπλων Ρούμελης του Δ.Σ.Ε. από τα Βράχα των Αγράφων ως το αρχηγείο της Μακεδονίας. Υπό την αρχηγία του αμφιλεγόμενου “Ζαχαριαδικού” αξιωματικού Γιώργου Γούσια, η Ταξιαρχία Αόπλων που αποτελούνταν κυρίως από νεαρούς επίστρατους, από εφεδρείες, ακόμη και από ανεκπαιδευτους εφήβους, ξεκινά το χειμώνα του ΄48 υπό την πίεση της διαφαινόμενης ήττας, χωρίς ιδιαίτερο σχέδιο, με κακή οργάνωση και με ανεπαρκείς προμήθειες, την μακρά πορεία προς τα εδάφη του Δ.Σ.Ε. στην Μακεδονία.
Μακρά πορεία υπό την σκληρή πίεση του χειμώνα και την συνεχή όχληση από τις κυβερνητικές δυνάμεις, ενώ η φαύλη και διεφθαρμένη, σχεδόν εγκληματική, ηγεσία Γούσιου δυσχεραίνει την κατάσταση. Η ταξιαρχία κατεβαίνει από τα απάτητα βουνά των Αγράφων στην ανοιχτωσιά του Θεσσαλικού κάμπου, παγώνει διασχίζοντας την Λίμνη Κάρλα και τον Πηνειό, σκορπίζεται από τα μυδραλιοβόλα των κυβερνητικών καθώς ανεβαίνει τον Όλυμπο, λιμοκτονεί καθώς διασχίζει τα Πιέρρια Όρη. Οι απώλειες τεράστιες και από τους χίλιους τριακόσιους που ξεκίνησαν από τα Άγραφα, μόλις μερικές εκατοντάδες φτάνουν στον ελεγχόμενα από την “Προσωρινή Δημοκρατική Κυβέρνηση” εδάφη.
Η δραματική αυτή πορεία μυθιστορηματοποιείται μέσα από την ώριμη πένα του Χατζημωυσιάδη, που με γλώσσα φυσική, απλή και αποστασιοποιημένη, μας δίνει πολλαπλές οπτικές των γεγονότων, μέσα από τους διαφορετικούς και ζωντανούς χαρακτήρες των διηγημάτων του, ενώ στήνει έντεχνα μια μελαγχολική ατμόσφαιρα που μπολιάζεται με μια διαρκή αίσθηση ανησυχίας, με μια αυτοεκπληρούμενη προφητεία επικείμενης καταστροφής. Ενώ εξιστορεί μια αμιγώς πολιτική ιστορία, επιδεικνύει νηφαλιότητα και στέκεται στα γεγονότα και μόνο στα γεγονότα, θίγοντας αρνητικά πεπραγμένα και των δύο πλευρών.
Ένα ελλάσων γεγονός του εμφυλίου πολέμου λίγο πριν από την ήττα, αφορμή για μια σπονδυλωτή συλλογή διηγημάτων που ρίχνει φως σε μια από τις σκοτεινότερες για αμφότερες πλευρές, στιγμές της ιστορίας. Ένα χρόνο αργότερα και υπό την πίεση των Ναπάλμ, ο Δ.Σ.Ε θέτει τα όπλα παρά πόδας.
Και ύστερα..
“Έξω απ' τη μονή η ζωή έγλειφε τις ανοιχτές πληγές της, βουλώνοντας τρύπες από σφαίρες στους τοίχους των σπιτιών, ανασταίνοντας νέα παιδιά με τα ονόματα όσων έφυγαν οριστικά, ετοιμάζοντας τα μπογαλάκια της για το Καρπενήσι, τη Λαμία, την Αθήνα, τη Γερμανία, την Αμερική ή την Αυστραλία και παραχωρώντας τη διαχείριση της πρόσφατης μνήμης στις βραδινές κουβέντες του καφενείου, που άλλοτε πίκριζαν σαν σκέτος ελληνικός και άλλοτε μάτωναν σαν το πιο κόκκινο κρασί, αλλά συνεχώς έφθιναν απ' την τριβή της επανάληψης, δίνοντας σιγά σιγά τη θέση τους σε ό,τι έφερνε ο απόηχος των αθηναϊκών εφημερίδων: την εκτέλεση του Μπελογιάννη και των τριών συντρόφων του, τις φιλανθρωπικές επισκέψεις της Φρειδερίκης στις παιδουπόλεις με τα ορφανά του πολέμου, τα αυξανόμενα θύματα του εθνικοαπελευθερωτικού αγώνα των Κυπρίων, τις εκλογές βίας και νοθείας το '61, τον γάμο 46 της Πριγκίπισσας Ελλάδος και Δανίας Σοφίας, τη δολοφονία του Λαμπράκη απ' τους παρακρατικούς της Θεσαλονίκης, τη δίκη και την εκτέλεση του Δράκου του Σέιχ Σου.”
Περισσότερα Βιβλία
Deepfake
Ένα Αθηναικό νουάρ
Δεκαεπτά κλωστές
Η ιστορία ενός ξεχασμένου φονικού στα Κύθηρα των αρχών του 20ου αιώνα
Made with Bullet