Το τραγούδι του Χιλμπίλη

Η εικόνα που έχει η πλειοψηφία για τις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής, είναι συνήθως βασισμένη, σε μεγάλο βαθμό, στις εντυπώσεις που δημιουργούνται από τις ταινίες και τις σειρές του Χόλυγουντ, σε once in a lifetime ταξίδια στις μεγάλες μητροπόλεις της πλουσιότερης χώρας του κόσμου και σε ένα συλλογικό αφήγημα οικονομικής ευμάρειας και ευκαιριών για όλους, τυποποιημένο υπό το εμπορικό όνομα, Αμερικανικό Όνειρο. Εν μέρη, η παραπάνω εικόνα είναι πραγματική· θα συναντήσει κανείς αυτοδημιούργητους εκατομμυριούχους στην Νέα Υόρκη, εξαιρετική ποιότητα ζωής στη Καλιφόρνιας, έξαλλη ζωή στο Λας Βέγκας. Αλλά από την άλλη, σε αυτή τη τεράστια χώρα των αντιθέσεων, με μια προσεκτική ματιά θα αντικρίσει και τα γκέτο των οικονομικά αδύναμων, οικογένειες που ζουν χάρη στην κοινωνική πρόνοια στην πλουσιότερη χώρα του κόσμου, ταξικές αντιθέσεις που συνεχώς διευρύνονται.

Μια τέτοια Αμερική μας παρουσιάζει και ο J.D. Vance στο αυτοβιογραφικό του βιβλίου Το Τραγούδι του Χιλμπιλι - Αναμνήσεις μια οικογένειας και μιας κοινωνίας σε κρίση, όπου μας διηγείται την πορεία του από το Κεντάκι και το Οχάιο όπου μεγάλωσε μέσα σε ένα προβληματικό οικογενειακό και κοινωνικό περιβάλλον, μέχρι το Γέιλ και την επιτυχία, ενώ παράλληλα μας γνωρίζει την λευκή εργατική τάξη των Χιλμπίλιδων της παρηκμασμένης Ζώνης Σκουριάς, μέσα από την προκατειλημμένη αλλά αυθεντική ματιά του.

Η οικογένεια του συγγραφέα, ανήκει στην ομάδα που αποκαλούν στην Αμερική, συχνά δίνοντας αρνητική σημασία στην λέξη, Χιλμπιλι. Πρόκειται για μια εθνοφυλετική ομάδα με Σκώτοϊρλανδική κυρίως καταγωγή, που συναντάμε συχνά γύρω από τα Απαλάχια, τα αρνητικά, επαρχιώτικα χαρακτηριστικά της οποίας συνοψίζονται (αλλά δε περιορίζονται) σε οπισθοδρομικές αντιλήψεις, χαμηλά επίπεδα μόρφωσης και υψηλά επίπεδα φτώχειας. Είναι αυτοί που οι Αμερικάνοι συχνά, χαρακτηρίζουν ως “Λευκά Σκουπίδια”.

Ο τόπος, ένα μικρό χωριό του Κεντάκι ως ιδιαίτερη πατρίδα της οικογένειας και το Μίντλταουν του Οχάιο ως η κατοικία που μεγάλωσε ο συγγραφέας, βρίσκεται στην Ζώνης της Σκουριάς, μια περιοχή που απλώνεται από τα μεσοδυτικά ως τα βορειοανατολικά, χαρακτηριστικό της οποίας είναι η οικονομική παρακμή που προκλήθηκε από την βαθμιαία αποβιομηχανοποίηση κατά το δεύτερο μισό του 20ου αιώνα.

Η μητέρα του συγγραφέα μένει έγκυος στην εφηβεία της και αργότερα μπλέκει με τα ναρκωτικά ενώ πατέρας δεν υπάρχει. Ο ίδιος με την αδερφή του μεγαλώνουν ουσιαστικά με τον πρώην αλκοολικό παππού και τη γιαγιά τους, οι οποίοι αν και φωνακλάδες και οπισθοδρομικοί δίνουν αγάπη στα παιδιά και τα μεγαλώνουν με τον καλύτερο τρόπο. Ο παππούς του J.D. δούλευε όλη την ζωή του στον τοπικό βιομηχανικό τομέα, μια δουλειά που για αρκετά χρόνια έδινε σε μια οικογένεια την δυνατότητα να ζήσει ικανοποιητικά, αλλά από τη δεκαετία του 80 και μετά, θέσεις εργασία χάνονται, εισοδήματα μειώνονται. Κάνοντας zoom out, βλέπουμε μια κοινωνία που πλήττεται ραγδαία από την αποβιομηχανοποίηση και οδηγείτε στην φτώχια.

Αυτή η φράση του συγγραφέα περιγράφει πολύ καλά του εκρηκτικό κράμα που κρύβει η οικογενειακή και γεωγραφική του κληρονομιά. Αντλώντας από τις προσωπικές του εμπειρίες αλλά και από στατιστικές και έρευνες, ο J.D. Vance μας δείχνει το τέλμα που βρίσκονται οι φτωχές μάζες της εργατικής τάξης της Αμερικής, κάνοντας και μερικά πολύ εύστοχα σχόλια για την κοινωνική κινητικότητα (βασικό στοιχείο της καπιταλιστικής Αμερικής και του Αμερικάνικου Ονείρου) και κατά πόσο ένα παιδί της εργατικής τάξης που μεγαλώνει σε ένα προβληματικό περιβάλλον έχει την ευκαιρία να ανέλθει κοινωνικά.

Παρά τις πολλές ενδιαφέρουσες παρατηρήσεις του και την εύστοχη ταξική ανάλυση (που οι “σύγχρονοι αριστεροί” στις ΗΠΑ συχνά ξεχνούν για χάρη μια πιο ταυτότητο-κεντρική προσέγγιση), σε πολλά σημεία του βιβλίο, ο συγγραφέας αφήνει την συντηρητική ιδεολογία του να παρεισφρήσει στο γραπτό του. Ο J.D. Vance είναι μέλος του Ρεπουμπλικανικού κόμματος, κάτι που ο προσεκτικός αναγνώστης εντοπίζει διαβάζοντας το βιβλίο. Όχι πως αυτό ακυρώνει τα συμπεράσματα που βγάζει· το Τραγούδι του Χιλμπιλι, χαιρετίστηκε από αναγνώστες όλου του φάσματος της Αμερικανικής πολιτικής, ως ένα βιβλίο που εξηγεί σε μεγάλο βαθμό την κοινωνική προέλευση των οπαδών του Trump και τα αίτια που τους οδήγησαν να εκλέξουν τον λαϊκιστή πολιτικό ως πρόεδρο της χώρα.

Ο ίδιος ο Vance, παρότι το 2016 είχε κριτικάρει ιδιαίτερα έντονα τον Trump, σήμερα είναι υποψήφιος για γερουσιαστής του Οχάιο έχοντας λάβει το “χρίσμα” από τον πρώην πρόεδρο και η ιδεολογία του έχει μετακινηθεί από συντηρητική σε πιο λαϊκίστικά/alt-right μονοπάτια.

Οι εκδόσεις ΔΩΜΑ  μας έδωσαν ένα αυτοβιογραφικό μυθιστόρημα, που παρά την στρατευμένη του ματιά,  προσφέρει μια ενδιαφέρον ματιά σε μια Αμερική διαφορετική  από αυτή που έχουμε συνηθίσει. ‘Ένα ενδιαφέρον ανάγνωσμα.