Τηλεφώνησα στον Γκαλισέ και του ζήτησα τη διεύθυνση του σπιτιού του Πιετρί: οδός Ετιέν Μιεζ 12, στο Σατό-Γκομπέρ. Αυτή τη φορά, θα πέρναγα στο 13ο διαμέρισμα. Σχεδόν στην εξοχή. Κατέβασα το μισό ποτό μου και επέστρεψα στο R5 μου. Ένιωθα σαν εμπορικός αντιπρόσωπος στη γύρα για τους πελάτες του. Όλοι εξαφανισμένοι, χωρίς να αφήσουν διεύθυνση. Έβαλα μία κασέτα, αντίγραφο του δίσκου που μου είχε χαρίσει η Ιρέν, το North Star του Φίλιπ Γκλας. Η μινιμαλιστική και επαναλαμβανόμενη μουσική ταίριαζε απόλυτα με την παρέλαση αυτού του ατελείωτου προαστίου της Μασσαλίας στο παρμπρίζ μου. Νανουρισμένος από τη μουσική, μεθυσμένος από το μισό παστίς μου, μελαγχολικός από το τοπίο, αναρωτιόμουν για τα τεχνάσματά μου, σαν τον Οδυσσέα, περιπλανώμενος σ' αυτόν τον ωκεανό μετριότητας, σ' αυτό το μείγμα μιζέριας και κατώτερης μεσαίας τάξης, στον οποίο κολυμπούσαν νταβαντζήδες, πειρατές και απατεωνίσκοι, υποκύπτοντας στο κάλεσμα μιας νεαρής σειρήνας, αντί να ξαναβρώ τους αγαπημένους μου... Αλλά ήθελε πράγματι ο Οδυσσέας να ξαναβρεί τον τόπο του; Και η Ιρέν, η Πηνελόπη μου, δεν ήταν ανακουφισμένη που με σκεφτόταν περιπλανιέμαι στην πόλη, αντί να να μελαγχολώ για τον μπάτσο που είχα πάψει προ πολλού να είμαι;
Εν αρχή εποίησεν ο Αττιά τον Πάκον Μαρτίνεθ· και η γη της Μεσσογείου ήτο άμορφος και έρημος, και σκότος εκάλυπτε την άβυσσον της ανθρώπινης ψυχής.
Ο Μωρίς Αττιά είναι ένα από τους δημοφιλέστερους σύγχρονους εκπροσώπους του λογοτεχνικού είδους που κατ’ ευφημισμόν ονομάζουμε Μεσογειακό νουάρ. Ιστορίες που πατάνε σε μια παράδοση βασισμένη σε έργα όπως αυτά του Ιζζό του Βάθκεθ-Μονταλμπάν, του Καμιλλέρι και γιατί όχι και του Μάρκαρη, βασισμένες στο μεσογειακό τοπίο, τη θερμή ατμόσφαιρα και την κοινωνικοπολιτική πολυπλοκότητα της περιοχής και που χαρακτηρίζονται από τη σκοτεινή
ατμόσφαιρα, τη ρεαλιστική απεικόνιση των κοινωνικών εντάσεων και μια ισχυρή αίσθηση τόπου, όπου η θάλασσα, οι πόλεις-λιμάνια και οι πολιτιστικές αντιθέσεις παίζουν πρωταγωνιστικό ρόλο.
Και είπεν ο Αττιά, "Γενηθήτω χώρος όπου αι θάλασσαι και αι πόλεις να μιλήσουν." Και εγένετο· και εσχημάτισεν τον λιμένα της Μασσαλίας και τα σοκάκια του Αλγερίου· και έθεσεν εντός αυτών ανθρώπους περιθωρίου, εγκλήματα και πόνους.
Γεννημένος στην Αλγερία κατά την διάρκεια της αποικιοκρατίας, ο Αττιά, χρησιμοποιεί το Αλγέρι ως πρώτο σταθμό του διάσημου ήρωα των βιβλίων του, του Πάκο Μαρτίνεθ. Ενός ήρωα που ενσαρκώνει πολλά από τα προσωπικά βιώματα και τις κοινωνικές ανησυχίες του ίδιου του Αττιά, και που χαρακτηρίζεται από ένα αίσθημα ηθικής που θα τον φέρει συχνά αντιμέτωπο με την νομική μορφή της δικαιοσύνης. Προέρχεται από μια οικογένεια Ισπανών μεταναστών, γεγονός που τον κάνει να νιώθει συχνά ως «ξένος» τόσο στη Γαλλία όσο και στον ίδιο του τον εαυτό. Αυτή η αίσθηση αποξένωσης και η προσπάθεια να βρει τη θέση του σε έναν κόσμο γεμάτο αδικίες είναι ένα κεντρικό θέμα στη σειρά.
Και είπεν ο Αττιά, "Γενηθήτω σύγκρουσις εν τω κόσμω· ας γίνουν υποθέσεις αιματηραί, και ας κυλίσει δάκρυον και αίμα." Και έδωκεν εις τον Πάκο Μαρτίνεθ διαφθοράν να εξιχνιάσει, ανθρώπους να λυτρώσει και τον ίδιον του εαυτόν να βρει.
Αλγέρι, Μασσαλία, Παρίσι. Ο Πάκο Μαρτίνεθ, ως αστυνομικός, συντροφεύει τον αναγνώστη σε μια τριλογία που θα τον ταξιδέψει από την Αλγερινή Ανεξαρτησία ως τον Γαλλικό Μάη του ‘68. Και, αν και η καριέρα του ήρωα ως αστυνομικού τελειώνει και μεταπηδά σε αυτή του δημοσιογράφου, ακόμη παραπέρα, ως τις Αντίλιες στην Καραϊβική και ως την Ρώμη των Ερυθρών Ταξιαρχιών και του Άλντο Μόρο.
Και είπεν ο Αττιά, "Γενηθήτω πόνος εν τη καρδία του ήρωος· γενηθήτω αγάπη άπιαστος, οικογένεια χαμένη, και πατρίδα διχασμένη." Και εγένετο· και γέμισεν η ψυχή του Πάκο με θλίψιν και πάθος.
Και φτάνουμε στο τώρα. Του Πάκο Μαρτίνεθ ευαγγελίου το ανάγνωσμα, δεύτερη τριλογία, βιβλίο έκτο. Ο Πάκο ζει στην Μασσαλία μαζί με την γυναίκα του Ιρέν και την δεκάχρονη κόρη του. Οι μέρες της αστυνομικής έρευνας έχουν παρέλθει και πλέον εργάζεται ως δημοσιογράφος-κριτικός κινηματογράφου. Το σαράκι όμως παραμένει και όταν γίνεται άθελα του μάρτυρας μια μαφιόζικης μαζικής εκτέλεσης σε ένα συνοικιακό μπαρ στην Μπελ-ντε-μαι, αρπάζει την ευκαιρία να ερευνήσει την υπόθεση μόνος του, χωρίς την βοήθεια της αστυνομίας και χωρίς την προστασία της. Προστασία που θα ήθελε να έχει όταν, σύντομα, ο μίτος της έρευνας τον οδηγεί σε ένα παράνομο δίκτυο διακίνησης που τα ίχνη του χάνονται πίσω από του Σιδηρούν παραπέτασμα στην ανατολική ευρώπη και στην, ακόμη πιο επικίνδυνη, σαγηνευτική χήρα Ναταλί Ρομπέρτι, κόρη ενός Κροάτη πρώη πράκτορα της Αγγλικής αντικατασκοπίας.
Ταυτόχρονα στην μακρινή ανατολή, ο Φρανσουά Νεσίμ, φίλος του Πάκο και της γυναίκας του Ιρέν, που καλύπτει την σύγκρουση μεταξύ Σοβιετικής Ένωσης και των χρηματοδοτούμενων από την Αμερική Μουτζαχεντίν στο Αφγανιστάν, φυλακίζεται από την KGB, ενώ πίσω στην Μασσαλία, η Ιρέν καλείται να διαχειριστεί μια σχέση που φτάνει στην δύση της, καθώς και μια άλλη, νέα, που μόλις αρχίζει.
Τα χρώματα της εκδίκησης, το έκτο βιβλίο του Μωρίς Αττιά, μας ξανασυστήνει τον αγαπημένο Πάκο Μαρτίνεθ, κάπως μεγαλύτερο και σε κρίση μέσης ηλικίας στο κατώφλι των πενήντα. Αυτή τη φορά πρωταγωνιστεί σε μια υπόθεση που αν και έχει όλα τα στοιχεία που χαρακτηρίζουν το είδος – ίντριγκα, μυστήριο, διαφθορά, πάθη, οριακές καταστάσεις ζωής και θανάτου, ειδυλλιακές τοποθεσίες, μοιραίες γυναίκες, γκρίζους ήρωες – της λείπει αισθητά του πολιτικό στοιχείο ενώ, σε αρμονία με το προηγούμενο βιβλίο, ο πρωταγωνιστής, ελέω τη δημοσιογραφικής του ιδιότητας, κινείται περισσότερο στο παρασκήνιο μην ελέγχοντας τα γεγονότα, πολεμώντας παράλληλα τον εαυτό του και μάλλον, την αίσθηση ότι μεγαλώνει.
Με κινηματογραφική ματιά, γοητευτική γραφή που σε σημεία επι μέρους χάνει από τη μετάφραση, και με πληθώρα λογοτεχνικών και κινηματογραφικών αναφορών, ο Μωρίς Αττιά μας ταξιδεύει από τη Μασσαλία στη Βιέννη και από την Μέση Ανατολή στο Παρίσι, με ένα χορταστικό μυθιστόρημα που οι λάτρεις του είδους θα απολαύσουν παρά τις μικρές αδυναμίες. Τα χρώματα της εκδίκησης, που στα ελληνικά κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Πόλις, είναι ένα εξαιρετικό νουάρ μυθιστόρημα από ένα συγγραφέα που για το είδος, ίσως, να μπορεί να χαρακτηριστεί στο μέλλον, κλασσικός.
Ο Μωρίς Αττιά (Maurice Attia) είναι ένας Γαλλοαλγερινός συγγραφέας, γνωστός για τη συμβολή του στο Μεσογειακό νουάρ. Γεννημένος το 1949 στο Αλγέρι, αντλεί έμπνευση από τις εμπειρίες του κατά την περίοδο της γαλλικής αποικιοκρατίας και την ανεξαρτησία της Αλγερίας. Η διάσημη σειρά του με πρωταγωνιστή τον Πάκο Μαρτίνεθ, έναν επιθεωρητή στη Μασσαλία, συνδυάζει την έντονη αστυνομική πλοκή με βαθιά κοινωνικοπολιτική κριτική. Ο Αττιά χρησιμοποιεί τη γραφή του για να αναδείξει θέματα όπως ο ρατσισμός, η διαφθορά και η ανθρώπινη αποξένωση. Η ευαισθησία και ο ρεαλισμός του τον έχουν καταστήσει έναν από τους κορυφαίους εκπροσώπους του είδους.
Η εξαφάνιση του πιο έμπιστου του συνεργάτη ρίχνει τον αστυνόμο Μονταλμπάνο σε μια αναζήτηση που αποκαλύπτει ένα σκοτεινό κύκλωμα που ξεπερνά τα στενά όρια της Σικελίας.