Ψιλά γράμματα

Απρίλης του 2005, βράδυ Μεγάλης Παρασκευής και ο Μιχάλης Τσιούλης, 53 ετών μηχανικός αεροσκαφών, άγαμος, οδηγά στους άδειους δρόμους της Αθήνα και της Αττικής χωρίς συγκεκριμένο προορισμό, παρέα με τον ηλικιωμένο πατέρα του. Σαν την ένταση που υπάρχει στην ατμόσφαιρα πριν να ξεσπάσει η καταιγίδα, έτσι και μεταξύ των δύο ανδρών, μια ανομολόγητη και χρόνια ένταση ετοιμάζεται να εκραγεί. Θα πουν λόγια που ίσως μετανιώσουν και η στιχομυθία τους θα δώσει το έναυσμα για μια ανασκόπηση στην ζωή του Τσιούλη του υιού.

Η ζωή μου δεν έχει ενδιαφέρουσα ροή, με εκπλήξεις και ανατροπές, μας λέει ο ίδιος ο Μιχάλης, σε ένα από τα κεφάλαια του νέου βιβλίου Ψιλά Γράμματα, της Ιωάννας Καρυστιάνης, πολυγραφότατη συγγραφέα, ίσως πιο γνωστή στο ευρύ κοινό από την υπογραφή της στα σενάρια ταινιών του Παντελή Βούλγαρη (Ψυχή βαθιά, Μικρά Αγγλία). Και όντως, είναι μια ζωή κάπως χλιαρή και γκρίζα για τρίτους εξωτερικούς παρατηρητές· μπορεί και για τον ίδιο.

Γεννημένος το 1953 στο Αγρίνιο, ο Μιχάλης Τσιούλης είναι μελαγχολικός, άτολμος και χωρίς ιδιαίτερες φιλοδοξίες. Περνά σχεδόν απαρατήρητος, ακόμη και στα πλαίσια της οικογένειας του, όπου επισκιάζεται από τον δραστήριο και φιλόδοξο αδερφό του Κίμωνα, αλλά και από την σκιά του αντάρτη θείου του που σκοτώθηκε κατά τη διάρκεια του εμφυλίου. Επαγγελματικά δεν είχε φιλοδοξίες, “μπήκε” στο βιομηχανία της αεροπορίας και δεν επιδίωξε να εξελιχθεί στην καριέρα του, ενώ στα αισθηματικά, με εξαίρεση εκείνον τον έναν ανεκπλήρωτο έρωτα πριν από τόσα χρόνια, οι γυναίκες που πέρασαν από την ζωή του, στην καλύτερη ήταν υποσημειώσεις στην βιβλιογραφία της εθελούσιας μοναξιάς του.

Ο βίος του Μιχάλη Τσιούλη, διατρέχει σχεδόν μισό αιώνα και τέμνεται με σημαντικά γεγονότα, τα οποία περνάνε ξυστά από την τροχιά του πρωταγωνιστή, όπως η εξέγερση του Πολυτεχνείου το 73’, όπου ο Μιχάλης μην τολμόντας να πλησιάσει το κτήριο και να ενωθεί με τους άλλους εξεγερμένους φοιτητές, στέκεται παράμερα παρακολουθώντας τα γεγονότα από απόσταση. Η συγγραφέας, γεννημένη το 53 όπως και ο ήρωας, ή ίσως αντιήρωας του βιβλίου της, χρησιμοποιεί τη ζωή του για να ρίξει μια ματιά και να σκιαγραφήσει την πορεία μιας ολόκληρης γενιάς, της γενιάς της, της γενιάς του Πολυτεχνείου. Χούντα, Μεταπολίτευση, Πασοκ, δικομματισμός και τέλος τα εύφορα πρώτα χρόνια του Ευρώ, μείζονα και ελάσσονα γεγονότα που παρέα με τους έντεχνα ανεπτυγμένους δευτεραγωνιστές του έργου, τους συγγενείς, φίλους και γνωστούς του Τσιούλη δηλαδή, φωτογραφίζουν την μικροαστική πραγματικότητα της ελληνικής κοινωνίας.

Ήσυχη ίσως καταθλιπτική η ζωή του Μιχάλη Τσιούλη. Ίσως και ο ίδιος ο πρωταγωνιστής να είναι καταθλιπτικός, κάτι που κάνει, μερικές φορές, την ανάγνωση του όμορφου και καλογραμένου βιβλίου της Καρυστιάνης, δύσκολη. Μα ίσως, η ουσία να κρύβεται στα Ψιλά Γράμματα του βίου του, όπως μας λέει ο ίδιος προς το τέλος του βιβλίου. “Κάτι το κωμικοτραγικό υπάρχει στον Τσιούλη” μας λέει η συγγραφέας, και ίσως να ναι το ίδιο κωμικοτραγικό εκείνο στοιχείο που υπάρχει σε όλους τους ανθρώπους που πασχίζουν με όλες τις δυνάμεις τους να είναι καθημερινή και κανονικοί. Εκείνους που γεννιούνται κανονικά, ερωτεύονται κανονικά και πεθαίνουν κανονικά, όπως λένε και οι Τρύπες.