Παντρεύτηκα έναν κομμουνιστή

Ο όρος μακαρθισμός, περιγράφει την πολιτικά κατευθυνόμενη πράξη της καταγγελίας και δίωξης ατόμων που θεωρείται ότι συνδέονται ή ανήκουν σε κομμουνιστικές, σοσιαλιστικές ή αναρχικές ομάδες, με βάση ατεκμηρίωτα και αβάσιμα στοιχεία. Η πρακτική αυτή, που την συναντάμε σε όλο τον μεταπολεμικό, ψυχροπολεμικό κόσμο, ακόμη και στην μετεμφυλιακή Ελλάδα, χρωστάει το όνομα την στον Αμερικανό γερουσιαστή Τζόζεφ (Τζο) Μακάρθι, πρόσωπο κλειδί της εκστρατείας που ηγήθηκε τα πρώτα μεταπολεμικά χρόνια, που στόχος της ήταν η καταπολέμηση της υποτιθέμενης διείσδυσης κομμουνιστικών στοιχείων στις ΗΠΑ. Η καμπάνια αυτή, που δεν ανακάλυψε καμία κομμουνιστική σκευωρία, είχε ως αποτέλεσμα την ταλαιπωρία χιλιάδων Αμερικανών πολιτών, που καταγγέλθηκαν ως κομμουνιστές και έχασαν τις δουλειές τους, διώχθηκαν, ακόμη και δικάστηκαν. H υστερία του “Κόκκινου Τρόμου” της εποχής, καλλιέργησε στις μάζες ένα αίσθημα χαφιεδισμού και καταγγελίας ενώ ο τύπος στράφηκε σε ένα μίγμα καταγγελίας και κουτσομπολιού.

Το κλίμα αυτής της σκοτεινής εποχής, μας μεταφέρει με μεγάλη επιτυχία ο Φίλιπ Ροθ με το βιβλίο του Παντρεύτηκα έναν κομμουνιστή. Ο Νέιθαν Ζούκερμαν, alter ego του συγγραφέα και γνώριμος στους αναγνώστες του από άλλα βιβλία, συναντιέται με τον παλιό του καθηγητή Μάρεϊ Ρίνγκολντ πενήντα σχεδόν χρόνια μετά την εποχή του Κόκκινου Τρόμου και μαζί βυθίζονται στις αναμνήσεις, δίνοντας έτσι στον αναγνώστη μια κλεφτή ματιά στην ζωή του Άιρα Ρίνγκολντ, αδερφού του Μάρεϊ και εφηβικού πρότυπου για τον Νέιθαν. Ο Αίρα, που έζησε μια ταραχώδη ζωή, υπήρξε φτωχός εργάτης από τα βιομηχανικά προάστια της Νέας Υόρκης, ένα θύμα της οικονομικά καταστροφικής της δεκαετίας του 20’ που έγινε μαχητικός κομμουνιστής στρατευμένος στον αγώνα για μια νέα κοινωνία. Κατάφερε να ανέλθει κοινωνικά και να γίνει διάσημος ηθοποιός του ραδιοφώνου, επιτυχημένος και παντρεμένος με την διάσημη ηθοποιό Εύα Φρέιμ, η οποία στάθηκε και η καταστροφή του, καθώς τον πρόδωσε, καταγγέλλοντας τον μέσα από το βιβλίο της, Παντρεύτηκα έναν Κομμουνιστή, με αποτέλεσμα ο Άιρα να καταλήξει στην μαύρη λίστα, άνεργος και με τη ζωή του ρημαγμένη.

Η ιστορία του Άιρα είναι μια ιστορία πολύπλοκη. Μια δραματική ιστορία ενός οργισμένου άντρα και των συνθηκών που τον διαμόρφωσαν προσωπικά και πολιτικά. Ταυτόχρονα είναι μια ιστορία προδοσίας, η ιστορία μια τοξικής σχέσης αγάπης και μίσους που οδηγεί τους πρωταγωνιστές της στην καταστροφή. Κι όλα αυτά, στο σκοτεινό, αποπνικτικό κλίμα της ψυχροπολεμικής Αμερικής του Τζο Μακάρθι. Ένα δράμα παιγμένο από τους καλύτερους ηθοποιούς, τους καλογραμμένους χαρακτήρες του Άιρα και της Εύας.

Ο Φιλιπ Ροθ ή μάλλον ο λογοτεχνικός του εαυτός Νέιθαν, μεγαλώνοντας παίρνει τις αποστάσεις του από την ιδεολογία του Άιρα και επηρεασμένος από τρίτα ερεθίσματα, υιοθετεί μια πιο μετριοπαθή πολιτική στάση. Ανάξιο αναφοράς, αν εξαιρέσουμε ένα από αυτά τα ερεθίσματα, τον καθηγητή Λίο, που θα δώσει μέσα από τον μονόλογο του, τον πιο “η τέχνη για την τέχνη” ορισμό που έχω συναντήσει, μέσα από τον ελιτιστικό του μονόλογο που αφορμή του είναι ένα ιδεολογικά φορτισμένο κείμενο που του παραδίδει ο μαθητής του στα πλαίσια μιας εργασίας.

Και ο Ροθ γράφει καλά και αυτό φαίνεται, καθώς το Παντρεύτηκα έναν κομμουνιστή είναι ένα καλογραμμένο μυθιστόρημα που σίγουρα θα προκαλέσει σκέψεις στον αναγνώστη και θα τον μεταφέρει σε μια ζοφερή εποχή της πρόσφατης ιστορίας.