Όσα δεν θέλω να πω

Σύμφωνα με το ανέκδοτο που κυκλοφορεί, σε μια εκδήλωση του Τζέημς Ελρόι, του μεγαλύτερου ίσως εν ζωή συγγραφέα αστυνομικής λογοτεχνίας, τον πλησίασε ένας τύπος που, δίνοντας του το βιβλίο του για να το υπογράψει, του είπε ότι είναι και αυτός συγγραφέας. Όταν ο Ελρόι τον ρώτησε τι γράφει, εκείνος απάντησε “tartan noir”.

Το όνομα αυτού του εκ Σκωτίας ορμώμενου συγγραφέα ήταν Ίαν Ράνκιν και το tartan noir, ένας ευφημισμός για να ορίσει κανείς το σκωτσέζικο νουάρ, που παίρνει το όνομα του από το ύφασμα των παραδοσιακών φορεσιών των κατοίκων των Χάιλαντς. Ο Ράνκιν, έχει χαρακτηριστεί “the king of tartan noir” και όχι άδικα· η σειρά του με ήρωα, ή ίσως αντιήρωα, τον επιθεωρητή Τζον Ρέμπους, είναι, μετρώντας 24 βιβλία, μια από τις μακροβιότερες στο είδος και έχει αγαπηθεί όσο λίγες τόσο εντός, όσο και εκτός Σκωτίας. Τα βιβλία χαρακτηρίζονται από το πάντρεμα του police procedural με την noir αισθητική, δυνατούς, ρεαλιστικούς χαρακτήρες αλλά και ανταγωνιστες που συχνά ανήκουν  στον υπόκοσμο και την μαφία, και πάνω από όλα το επιβλητικό και ατμοσφαιρικό τοπίο του Εδιμβούργου· τόσο το μεσαιωνικό gothic κομμάτι του, όσο και τα μεταβιομηχανικά σκουριασμένα προάστια, τις κακόφημες γωνίες και τις υποφωτισμένες pub.

Με τον Ρέμπους ξεναγό μάλλον θα γνωρίσει κανείς τις τελευταίες. Η μάλλον θα έπρεπε να πούμε ότι “θα γνώριζε”, καθώς ο πάλαι ποτέ δαιμόνιος αστυνομικός είναι πλέον συνταξιοδοτημένος, ο γιατρός του χει κόψει το τσιγάρο και τον έχει προειδοποιήσει να σταματά στο ένα ποτό. Γιατί ο Τζον Ρέμπους, όπως και άλλοι πρωταγωνιστές αστυνομικών που έχουν κρατήσει “πολύ” πριν από αυτόν, γέρασε σε real time, συνοδεύοντας το αναγνωστικό κοινό σε μείζον γεγονότα των τελευταίων τριάντα και βάλε χρόνων, όπως εσχάτως η Σκωτσέζικη ψηφοφορία για ανεξαρτησία, το Brexit και ο covid.

Και η αλήθεια είναι Ρανκιν το ξέρει, με την πρώτη συνταξιοδότηση του Ρέμπους να είναι κάμποσα χρόνια και βιβλία πριν, με μια αδέξεια προσπάθεια αντικατάστασης του με τον χαρακτήρα του Μάλκολμ Φοξ και την επιστροφή του Ρέμπους στην δράση δύο βιβλία μετά, “όταν αυξήθηκαν τα όρια συνταξιοδότησης”, και την τελική του αποχώρηση από το σώμα, την οποία ακολούθησαν βιβλία όπου ο πρώην αστυνομικός έχωνε την μύτη του στις υποθέσεις της πρώην συνεργάτη του Σιβόν Κλαρκ και συμμετείχε στην δράση από μακριά.

Σίγουρα, ο συγγραφέας και το κοινό, δεν είναι έτοιμοι να αφήσουν πίσω τους τον, γκρίζας ηθικής εραστή του καλού ποτού και της καλής μουσικής, o οποίος δεν φαίνεται να έχει πει την τελευταία του λέξη, και επιστρέφει με την πιο πρόσφατη περιπέτεια του, το “A Heart Full of Headstones” που κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Μεταίχμιο υπό τον τίτλο “Όσα δεν θέλω να πω” σε μετάφραση της Χίλντα Παπαδημητρίου. Μόνο που αυτή την φορά, όλα δείχνουν πως ο Ρέμπους θα είναι ο κατηγορούμενος.

Στην μετά-covid εποχή, μια καταγγελία ενδοοικογενειακής βίας βάζει φωτιά στους αστυνομικούς κύκλους του Εδιμβούργου. Όταν ένας βρώμικος μπάτσος οδηγείται στην αλλη πλευρά του ανακριτικού τραπεζιού, κατηγορούμενος για τον ξυλοδαρμό της γυναίκας του, απειλεί να δώσει ονόματα. Ονόματα που θα κάψουν πολύ κόσμο, τους αστυνομικούς του τμήματος Τάινκασλ στο οποίο ανήκει, τμήμα διαβόητο για την διαφθορά και τις ανορθόδοξες, οριακά παράνομες μεθόδους του, τους ανθρώπους του υποκόσμου με τους οποίους το Τάινκασλ είχε συναλλαγές, αλλά και τον παλιό γνωστό Τζον Ρέμπους, ο οποίος μια φορά και ένα καιρό, την δεκαετία του 90, είχε ανταλλάξει αρκετές χάρες με τους ανώτερους του συγκεκριμένου τμήματος. Οι μέρες του καταδότη που βρίσκεται σε διαπραγμάτευση είναι μετρημένες· δεν συμφέρει κανέναν να μείνει ζωντανός.

Και ενώ τα μεγάλα κεφάλια της αστυνομίας μυρίζονται αίμα και μια πολυπόθητη επίδειξη εξυγίανσης την οποία οι καιροι απαιτούν, ο Μπιγκ Τζερ Καφέρτι, το πρώην μεγάλο κεφάλι του υποκόσμου του Εδιμβούργου, νέμεση και αντεστραμμένο είδωλο του Τζον Ρέμπους, πλέον σκια του εαυτού του και εκτός δράσης, προσεγγίζει τον συνταξιούχο αστυνομικό και του ζητά μια εξυπηρέτηση που θα τον ρίξει στο κατόπι του νέου υποκόσμου της πόλης.

Διαφθορά, δολοφονίες και το σκιερό Εδιμβούργο. Το βιβλίο ξεκινά από το τέλος, και με ένα ίσως φθηνό αλλά αποτελεσματικό τέχνασμα, τοποθετώντας τον Ρέμπους στο εδώλιο του κατηγορουμένου. Το βιβλίο είναι η ιστορία του πως φτάνει εκεί, μια ιστορία που μας αποζημιώνει δίνοντάς μας όλα τα στοιχεία που έκαναν τον Ράνκιν επιτυχημένο συγγραφέα καθώς και ένα τέλος που σημαδεύεται από ένα εξαιρετικά δυνατό cliffhanger που υπόσχεται, τουλάχιστον ένα ακόμη βιβλίο με τον γοητευτικό Τζον Ρέμπους.

Ένα απολαυστικό αστυνομικό βιβλίο, που θα ικανοποιήσει παλιούς και νέους αναγνώστες της σειράς και αν μη τι άλλο θα πρέπει κάνει το μεταίχμιο να σκεφτεί να εκδώσει και τα βιβλία της σειράς πριν από τους Καταρράκτες.