Οι Νετανιάχου

Μια μικρή και ασήμαντη ιστορία, της ισχυρής και σπουδαίας οικογένειας των Νετανιάχου

Dec 8, 2023

Literary fiction

…σοσιαλιστές, κομμουνιστές, αναρχικοί, σιωνιστές – σκεφτείτε πόσες ταυτότητες έπρεπε να αναλάβουν οι Εβραίοι στη νεωτερικότητα μόνο και μόνο για να γίνουν αυτό που ήταν, να γίνουν ξανά Εβραίοι… όμως αυτή τη φορά να γίνουν ελεύθεροι Εβραίοι…
Εν συντομία, ο σιωνισμός που διδάσκεται τώρα στα σχολεία του Ισραήλ, αλλά και αλλού, ήταν δημιούργημα της Δυτικής Ευρώπης, ενός κινήματος από κοσμοπολίτες όπως ο Χέρτσλ που γνώριζαν ελάχιστα πράγματα για τον παραδοσιακό ιουδαϊσμο αλλά πολλά για τη δημοσιογραφία και πως να συχνάζουν στα καφέ· επρόκειτο για ανθρώπους που δεν μιλούσαν εβραϊκά ή γίντις αλλά γερμανικά, και που αφυπνίστηκαν πολιτικά μετά το φιάσκο του Ντρέιφους και τους τριγμούς των κρατών εθνών που επιτάχυναν την παρακμή της Αυστροουγγαρίας. Αυτός ήταν ο σιωνισμός που επιζητούσε την εβραϊκη πολιτική αυτονομία οπουδήποτε μπορούσε να τη βρει: ένα εβραϊκό κράτος στη Βρετανική Ανατολικη Αφρική, στο Ολλανδικό Σουρινάμ, στην Αργεντινή, μια εβραϊκη αποικία στην Κύπρο ή στη Μαδαγασκάρη ή στην Μπάχα του Μεξικού. Εντούτοις, υπήρχε κι ένας άλλος σιωνισμός, εντελώς διακριτός, του οποίου οι θιασώτες υποστήριζαν, ορθά, πως ήταν παλαιότερος και πιο αγνός – αν και οι Εβραίοι καλό θα ήταν να είναι επιφυλακτικοί απέναντι σε ισχυρισμούς αγνότητας. Αυτός ο σιωνισμός βγήκε από την Ανατολική Ευρώπη κι από τα shtetl της Ρωσίας, ήταν ένα κίνημα των φτωχών θρησκόληπτων στρωμάτων που σκόπευαν να εποικίσουν τη γη που ο Θεός είχε υποσχεθεί στους προγόνους τους, τους αρχαίους Ισραηλίτες. Ο εποικισμός τούτης της χώρας θα εκπλήρωνε αυτή την υπόσχεση και θα εγκαθίδρυε κάτι σαν παράδεισο επί της γης. Αυτός ήταν ο σιωνισμός του Ραβίνου Μιλεϊκόσκι, ενός περιπλανώμενου ρήτορα και αγκιτάτορα που δημοσίευε τις πολεμικές του υπογράφοντας με το ψευδώνυμο «Νετανιάχου»…

Και το ψευδώνυμο έγινε όνομα και, δυό γενιές μετά τον φανατικό ραβίνο Μιλεϊκοσκι, ο φονταμενταλιστής, δεξιός σιωνιστής, εγγονός του, ο Μπενιαμίν Νετανιάχου έγινε πρωθυπουργός του Ισραηλινού κράτους που οραματιζόταν με ζήλο ο παππούς του. Πριν από τον εγγονό όμως υπήρξε ο πατέρας, ο Μπεν-Σιων Νετανιάχου, αγκιτάτορας και φανατικός ζηλωτής του Σιωνισμού πριν το 1949, και μετά, περιπλανώμενος ακαδημαϊκός, αμφιλεγόμενος βιαστής της ιστορίας με ειδίκευση στην Ισπανική Ιερά εξέταση κατά τα χρόνια της Ρεκονκίστα, που ελλείψη επαγγελματικών προοπτικών στο, γεμάτο πολυμαθείς Εβραίους που επέστρεψαν από τις τέσσερις γωνιές του κόσμου στα προπατορικά εδάφη, πανεπιστήμιο του νεοαποικισμένου κράτους, σπεύδει με την οικογένεια του να μεταναστεύσει στην Αμερική αναζητώντας εκεί την όποια πανεπιστημιακή αναγνώριση και καριέρα.

Και είναι χειμώνας, τέλη της δεκαετίας του ‘50, και ο καθηγητής Νετανιάχου έχει την ευκαιρία του· καλείται από ένα μικρό περιφερειακό πανεπιστήμιο στην πολιτεία της Νέας Υόρκης, για να δώσει μια διάλεξη που μπορεί να οδηγήσει στην πρόσληψη του. Μέλος της επιτροπής που θα αξιολογήσει τον Ισραηλίτη καθηγητή αλλά και άτομο που θα κληθεί να τον ξεναγήσει και εν τέλη να τον φιλοξενήσει, είναι και ο Ρούμπεν Μπλουμ, ο μοναδικός άλλος Εβραίος που εργάζεται στο Πανεπιστήμιο. Ο Μπλουμ και η οικογένεια του, είναι κοσμικοί Εβραίοι της Νέας Υόρκης που “πάνε εκκλησία μόνο κάθε Μεγάλο Σάββατο και αυτό στο προαύλιο ίσα να δουν τα βεγγαλικά”, και οπότε είναι σε πλήρη πολιτιστική αντιδιαστολή σε σχέση με την Οικογένεια Νετανιάχου. Κάτι που θα κάνει την συμβίωση αφόρητη για τους Μπλουμ και θα οδηγήσει σε “εξωφρενικές καταστάσεις”.

Η συνάντηση των δύο οικογενειών, αποτελεί τον κορμό του βραβευμένου με Pulitzer βιβλίου, Οι Νετανιάχου, του συγγραφέα Τζόσουα Κοέν, και βασίζεται σε πραγματικά γεγονότα που του εκμυστηρεύτηκε ο, θρυλικός για την λογοτεχνική κριτική, Χάρολντ Μπλουμ, λίγα χρόνια πριν από το θάνατό του.

Ο Κοέν μυθιστορηματοποιεί την συνάντηση των Νετανιάχου με τους Μπλούμ, αλλάζοντας αρκετά τους τελευταίους, κυρίως τον πληθωρικό στην πραγματική ζωή Χάρολντ, τον οποίο μεταμορφώνει στον μετριοπαθή και “άχρωμο” μεσοαστό Ρούμπεν, μεταμορφώνοντας επιπλέον την έδρα του από αυτή της Λογοτεχνίας στην άγευστη της Αμερικανικής Οικονομικής Ιστορίας, και μεταφέροντας την δράση από το Γέιλ στο περιφερειακό Κόρμπιν. Χρησιμοποιώντας των Ρούμπεν σαν αφηγητή και έχοντας σαν επίκεντρο την συνάντηση με τους Νετανιάχου, ο Κόεν διευρύνει την οπτική του μυθιστορήματος του και, αναμένοντας την συνάντηση των δύο οικογενειών, εξερευνά την εβραϊκή ταυτότητα στην Αμερική κλείνοντας το μάτι σε συγγραφείς όπως ο Ροθ, ο Μάλαμουντ και ο Μπέλοου, ρίχνει μια ματιά στον Πανεπιστημιακό μικρόκοσμο με όλες τις έριδες και τους μικροπρεπής ανταγωνισμούς που τον διέπουν, και αλλάζοντας τελείως κλίμα, αποκαλύπτει και σχολιάζει το σκοτάδι που κρύβει ο Σιωνισμός. Στοιχεία που δένουν μεταξύ τους χάρη στην κελαριστή γραφή του Κοέν, αλλά και τα στοιχεία της ειρωνείας και του μαύρου χιούμορ που χρησιμοποιεί ο συγγραφέας κατά ριπάς, ίσως λίγο πιο συχνά από τι χρειάζεται, υπερτονίζοντας έτσι τις καταστάσεις όπου μπλέκονται οι πρωταγωνιστές.

Ο Τζόσουα Κοέν, με το δυστυχώς, κατά κάποιο τρόπο πάντα επίκαιρο βιβλίο του, μας δίνει ένα συγγραφικό μάθημα, για το πως μπορεί κανείς να προσεγγίσεις ένας δύσπεπτο και δύσκολο θέμα από απόσταση, κρυμμένο πίσω από το χιούμορ και την ειρωνεία. Πέρα από τις ερωτήσεις περί εβραικής ταυτότητας και την προφανή σύγκρουση του Αμερικάνου Εβραίου με τον Ισραηλινό Εβραίο που μοιάζουν να κυριαρχούν στην μυθοπλασία του συγγραφέας, ηθελημένα ή όχι, φέρνει επίσης στο επίκεντρο τον δεξιόστροφο σιωνισμό που υπήρξε κεντρικό δόγμα της οικογένειας που βαφτίζει το βιβλίο, και βοηθάει στην ερμηνεία της πολιτικής που ασκεί σήμερα ο Μπενιαμίν Νετανιάχου υπό ένα άλλο πρίσμα. Αυτό του φονταμενταλισμού που φέρει πολιτικές γενοκτονίας και απαρτχάιντ στην Παλαιστίνη και την Λωρίδα της Γάζας.

Μίγμα κωμωδίας, πανεπιστημιακού μυθιστορήματος και πολιτικού δράματος, το φιλόδοξο και πολύ καλογραμμένο Οι Νετανιάχου του Τζόσουα, κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Gutenberg.

Σκιές που χορεύουν Κόκκινος Δράκος

Τζόσουα Κοέν