Ο κόκκινος πλανήτης

Ένας Ρώσος επαναστάτης τωνς αρχών του 20ου αιώνα στον Άρη.

Dec 1, 2023

Science Fiction

Οι διαστάσεις του κόκκινου δίσκου μεγάλωναν συνεχώς· σύντομα ξεπέρασε κατά πολύ τον αισθητά συρρικνωμένο κύκλο του Ήλιου και έμοιαζε με αστρονομικό χάρτη χωρίς επιγραφές. Η βαρύτητα, επίσης, άρχισε να αυξάνεται, πράγμα που για μένα ήταν εξαιρετικά ευχάριστο. Ο Δείμος και ο Φόβος, από φωτεινές κουκκίδες, μετατράπηκαν σε μικροσκοπικότατους αλλά καθαρά διακριτούς κύκλους.
Πέρασαν ακόμα δεκαπέντε με είκοσι ώρες, και τώρα πλέον ο Άρης απλώνεται από κάτω μας, σαν επίπεδη σφαίρα, κι εγώ, με γυμνό μάτι, βλέπω πια περισσότερα απ' όσα δείχνουν οι αστρονομικοί χάρτες των επιστημόνων μας στη Γη. Ο δίσκος του Δείμου γλιστράει πάνω σ' αυτόν τον στρογγυλό χάρτη, ενώ ο Φόβος δεν φαίνεται· βρίσκεται τώρα στην άλλη πλευρά του πλανήτη.
Όλοι γύρω μου χαίρονται και μόνον εγώ δεν μπορώ να ξεπεράσω την ανησυχία και τη μελαγχολία της αναμονής. Κοντά, όλο και πιο κοντά... Κανείς δεν είναι σε θέση να ασχοληθεί με οτιδήποτε άλλο, όλοι κοιτάζουν προς τα κάτω, όπου ξετυλίγεται ένας άλλος κόσμος, γι' αυτούς αγαπημένος, για μένα γεμάτος μυστικά και αινίγματα. Μόνον ο Μένι δεν είναι μαζί μας. Βρίσκεται στο πιλοτήριο: οι τελευταίες ώρες της διαδρομής είναι οι πιο επικίνδυνες, πρέπει να ελεγχθεί η απόσταση και να ρυθμιστεί η ταχύτητα.
Μα πώς εγώ, ακούσιος Κολόμβος αυτού του κόσμου, δεν αισθάνομαι ούτε χαρά ούτε περηφάνια ούτε και τον εφησυχασμό που οφείλει να προκαλεί η θέα της στεριάς έπειτα από το μακρινό ταξίδι στον ωκεανό του Ασύλληπτου;
Τα μελλούμενα ρίχνουν ήδη τη σκιά τους στο παρόν...

Ο Κόκκινος πλανήτης, ο Άρης, ο τέταρτος πλανήτης του Ηλιακού συστήματος, ο πιο κοντινός στην δική μας Γη, πάντα κέντριζε το ενδιαφέρον της επιστημονικής κοινότητας και υπήρξε συχνό σκηνικό για πολλές ιστορίες επιστημονικής φαντασίας. Και, σημειώνοντας ότι είναι ιδιαίτερα δύσκολο να οριστεί πότε πραγματικά γεννιέται ένα λογοτεχνικό είδος αλλά και τις κάθε είδους “πρωτιές” εντός του, ένα από τα πρώτα βιβλία επιστημονικής φαντασίας που, πριν από τα Χρονικά του Άρη του Μπράντμπερυ και τον Τζον Κάρτερ του Μπάροουζ, ταξιδεύει στον Άρη, είναι ο Κόκκινος Πλανήτης του Αλεξάντρ Μπογκντάνοφ.

Ο Ρώσος Μπογντάνοφ(1873-1928), ήταν ο ορισμός του πολυπράγμων ανθρώπου καθώς ασχολήθηκε με τις φυσικές επιστήμες, την πολιτική οικονομία, τη φιλοσοφία, την πολιτική και φυσικά την λογοτεχνία. Ήταν ενεργός πολιτικά στην Τσαρική Ρωσία, μπλεγμένος από νωρίς στον επαναστατικό αγώνα, μπολσεβίκος σύντροφος και συνεργάτης του Λένιν, με τον οποίο αργότερα θα διαφωνήσει πολιτικά, ενώ μετά την Οκτωβριανή επανάσταση θα οργανώσει το κίνημα Προλετκούλτ(Προλεταριακή Κουλτούρα). Τα γραπτά ενός τέτοιου ανθρώπου δεν θα μπορούσαν να μην είναι στενά συνδεδεμένα με την πολιτική και τα σοσιαλιστικά ιδεώδη και ο Κόκκινος Πλανήτης, όπου η επιστημονική φαντασία χρησιμοποιείται αληγορικά ως όχημα για να παρουσιάσει μια Σοσιαλιστική ουτοπία που αντικατοπτρίζει τις ιδέες του συγγραφέα, δεν αποτελεί εξαίρεση.

Λίγα χρόνια μετά την Ρωσική επανάσταση του 1905, ο επιστήμονας και κομμουνιστής επαναστάτης Λεονίντ, έχει μια συνάντηση που θα τον αλλάξει για πάντα· στρατολογείται από μια ομάδα Αρειανών επιστημώνων η οποία αναζητά έναν γήινο που θα ταξιδέψει μαζί τους ως τον Άρη για να γνωρίζει τον πολιτισμό τους. Η επιλογή ενός κομμουνιστή δεν είναι τυχαία καθώς η κοινωνία των Αρειανών των οποίων η φυσιολογία μοιάζει αρκετά με αυτή των ανθρώπων, είναι πιο προηγμένη από αυτή της Γης των αρχών του 20ου αιώνα και επιπλέον έχει κάνει το Ιστορικό άλμα στο σοσιαλισμό. Ο Λεονίντ συναντά στον Άρη μια σοσιαλιστική ουτοπία· ελευθερία ισότητα και ισότητα σε όλες τις πτυχές της ζωής, από την εργασία ως τις ερωτικές σχέσεις, κεντρικό σχεδιασμό και οργάνωση, πρωτοπόρα εκπαίδευση που παράγει ολοκληρωμένα άτομα, αλλά και τεχνολογικά επιτεύγματα που στην Γη την εποχή εκείνη είναι τεχνολογική φαντασία, όπως υπολογιστές, συνθετικά ρούχα, ατομική ενέργεια και κάθε είδους προηγμένες μηχανές. Σταδιακά ο γήινος προσαρμόζεται στην ζωή, μάλιστα βρίσκει μέχρι και την ευτυχία, αλλά σύντομα, η συνειδητοποίηση της ανεπάρκειας του ίδιου αλλά και της ανεπάρκειας του γήινου πολιτισμού συγκριτικά με τον Αρειανό, αλλά και η αποκαλυψη μοιραίων διλημμάτων που κρύβονται πίσω από την ευημερία του Κόκκινου Πλανήτη, θα τον οδηγήσουν στον κλονισμό.

Ο Αλεξάντρ Μπογκντάνοφ, παντρεύει την επιστημονική φαντασία με την Σοσιαλιστική αλληγορία, για να δημιουργήσει ένα μυθιστόρημα που μιλάει για την συνεχή αναζήτηση της ελευθερίας από τον άνθρωπο. Μας παραθέτει, μέσα από τις ιδέες του Λεονίντ, το δικό του flavor Σοσιαλισμού, ενώ δεν παραλείπει να κρύψει μέσα στις σελίδες του βιβλίου την κριτική και τους προβληματισμούς του για το επαναστατικό κίνημα, για το παρόν του και το μέλλον του. Στην πλευρά της επιστημονικής φαντασίας, αν και σε καμία περίπτωση ο Κόκκινος Πλανήτης δεν μπορεί να χαρακτηριστεί hard-sci και μερικές λεπτομέρειες αποκαλύπτουν την ηλικία του βιβλίου(γράφτηκε το 1908), όντας επιστήμονας και ο ίδιος καταφέρνει να παρουσιάσει μερικές ιδιαίτερα ενδιαφέρουσες ιδέες - προάγγελους μελλοντικών κατακτήσεων, και να συνομιλήσει με παλιούς( Ιούλιος Βερν και από τη Γη στη Σελήνη) και νεότερους συγγραφείς(Λε Γκεν και ο Αναρχικός των δύο κόσμων).

Ο Κόκκινος πλανήτης, που για χρόνια ήταν εξαντλημένος και πρόσφατα ξανακυκλοφόρησε σε μια προσεγμένη έκδοση από τις εκδόσεις MANDARIN books, είναι ένα πρωτοπόρο για την εποχή του έργο επιστημονικής φαντασίας που στον σύγχρονο αναγνώστη αποκαλύπτει τις απαρχές του είδους, ενώ ταυτόχρονα το πολιτικό του υπόβαθρο του δίνει μια διαφορετική διάσταση που αποκαλύπτει το προεπαναστατικό κλίμα που επικρατούσε στην Ρωσία και όχι μόνο στις απαρχές του προηγούμενου αιώνα και την αέναη πάλη του ανθρώπου για ελευθερία και μια πιο ολοκληρωμένη κοινωνία.

Κόκκινος Δράκος Η μελαγχολία της αντίστασης

Αλεξάντρ Μπογκντάνοφ