Μη με αφήσεις ποτέ

Το Χάιλσαμ είναι ένα υψηλού κύρους εκπαιδευτικό ίδρυμα, απομονωμένο στην αγγλική ύπαιθρο. Οι μαθητές του, που φοιτούν εκεί εσώκλειστοι, λαμβάνουν εκπαίδευση υψηλών προδιαγραφών και έχουν μια γενικά ξέγνοιαστη παιδική και εφηβική ηλικία, αλλά παράλληλα υπόκεινται σε περίεργους κανόνες και ιδιαίτερους περιορισμούς. Αποκαλούν τους δασκάλους τους, οι οποίοι συνεχώς τους ενθαρρύνουν να είναι δημιουργικοί, κηδεμόνες, ενώ γνωρίζουν από μικροί ότι δεν μπορούν να κάνουν παιδιά και ότι μια μέρα, αφού αποφοιτήσουν από το Χάιλσαμ, η μοίρα τους είναι να γίνουν Νοσηλευτές και τελικά Δωρητές, ολοκληρώνοντας έτσι τον σκοπό τους.

Οι μαθητές είναι κλώνοι και έχουν δημιουργηθεί με σκοπό να παρέχουν τα όργανα τους στους “φυσιολογικούς” ανθρώπους.

Από τις πρώτες σελίδες του μυθιστορήματος Μην με αφήσεις ποτέ, του νομπελίστα Άγγλου Ιαπωνική καταγωγής, Καζούο Ισιγκούρο, ο αναγνώστης μαντεύει την παραπάνω σκοτεινή αλήθεια, από τα καλοδωσμένα σημάδια που ο συγγραφέας φυτεύει στην πρωτοπρόσωπη αφήγηση της Καθ η οποία μας διηγείται την ζωή της κατά την φοίτηση της στο Χάιλσαμ και μετά από την αποφοίτηση της από αυτό. Φεύγοντας από το Χάιλσαμ στα 16 τους χρόνια, οι μαθητές περνούν ένα διάστημα στις “Αγροικίες”, όπου ζουν μόνοι τους για λίγα χρόνια ώσπου να ξεκινήσουν την εκπαίδευση τους ως νοσηλευτές που φροντίζουν άλλους πρώην μαθητές που έχουν αρχίσει ήδη της δωρεές, ώσπου να έρθει η ώρα να ξεκινήσουν αργότερα να δίνουν τα δικά τους όργανα. Καθώς η Καθ προετοιμάζεται για την πρώτη της δωρεά, ανακαλεί τις αναμνήσεις της από τα χρόνια του Χάιλσαμ και των Αγροικιών, τις χαρές, τις ίντριγκες, τις αντιζηλίες και τους έρωτες που χαρακτηρίζουν τα νεανικά της χρόνια, τις σχέσεις της με τους συμμαθητές της και κυρίως με την καλύτερη φίλη της Ρουθ και τον Τόμι αγόρι της Ρουθ με τον οποίο η Καθ είναι κρυφά ερωτευμένη. Έχοντας πάντα στο υπόβαθρο την σκιά της ζοφέρης μοίρας που τους περιμένει.

Στην εναλλακτική πραγματικότητα του Καζούο Ισιγκούρο, η κλωνοποίηση ανθρώπων με στόχο την αξιοποίηση των οργάνων τους από τρίτους, είναι αποδεκτή αν και ηθικά άβολη. Οι μαθητές γνωρίζουν την φρικτή μοίρα που τους περιμένει, αλλά την δέχονται χωρίς ερωτήσεις· η εκπαίδευση που λαμβάνουν είναι φτιαγμένη έτσι ώστε να αποδέχονται οι εκπαιδευόμενοι την ιδιαίτερη μοίρα που τους περιμένει. Στους αντίποδες, τα κανονικά μέλη της κοινωνίας, οι μη κλώνοι, αντιμετωπίζουν τους Δωρητές στην καλύτερη με συμπάθεια, αναγνωρίζοντας ταυτόχρονα την χρησιμότητα του συστήματος και στην χειρότερη απλά κλείνοντας τα μάτια στην ύπαρξη τους.

Είναι οι κλώνοι πραγματικοί άνθρωποι; Πρέπει να αντιμετωπίζονται ως τέτοιοι; Τι μας κάνει πραγματικά ανθρώπους; Ποιο το χρέος του καθένα μας απέναντι στην κοινωνία; Και γιατί οι μαθητές τους Χάιλσαμ λαμβάνουν την υψηλού επιπέδου εκπαίδευση που λαμβάνουν αν είναι τελικά να χρησιμοποιηθούν για τα όργανα τους;

Με αρκετές νότες επιστημονικής φαντασίας, αλλά δίνοντας μας στην πραγματικότητα ένα ζοφερό κοινωνικό μυθιστόρημα, ο νομπελίστας συγγραφέας επιχειρεί να απαντήσει τα ερωτήματα αυτά. Το στοιχείο της επιστημονικής φαντασίας αν και παίζει κεντρικό ρόλο στην πλοκή είναι λιγότερο αξιοποιημένο από όσο θα μπορούσε· δεν φαίνεται να είναι αυτός άλλωστε ο στόχος του συγγραφέα, ο οποίος αφήνει αρκετές τρύπες στο σύστημα των κλώνων, επίτηδες. Αντίθετα εστιάζει στις σχέσεις μεταξύ των πρωταγωνιστών, στην σύντομη ζωή τους και στην αποδοχή της τελικής τους μοίρας. Ζοφερό και συχνά καταθλιπτικό, υπό αυτό το πρίσμα θα μπορούσε κάποιος να χαρακτηρίσει το Μη μ’αφήσεις ποτέ, ως μυθιστόρημα τρόμου.

Ένα βιβλίο, που αν και ενδέχεται να ξενίσει αρκετούς αναγνώστες, ειδικά αυτούς που έχουν διαβάσει παρόμοια θεματολογία δοσμένη από διαφορετική σκοπιά, είναι τρομερά ενδιαφέρον, ιδικά για τα ερωτήματα που θίγει και επιδέχεται αρκετές διαφορετικές ερμηνείες.