Κεχριμπαρένια Έρημος

Σε ένα κόσμο, τόσο όμοιο αλλά ταυτόχρονα τόσο διαφορετικό με τον δικό μας, σε ένα μέλλον κοντινό, όπου τα μικρά καταχρεωμένα κράτη της Βαλκανικής χερσονήσου κυριαρχούνται όχι από τις κρατικές κυβερνήσεις αλλά από την Παγκόσμια Αναπτυξιακή Τράπεζα, της οποίας οι έφοροι έχουν την απόλυτη εξουσίας, ένας Δράκος εμφανίζεται στις Πρέσπες, συνοδευόμενος από παράξενα φαινόμενα που αλλοιώνουν τελείως την εμφάνιση της περιοχή των λιμνών. Η Ελλάδα, η Βόρεια Μακεδονία και η Αλβανία, τα τρία κράτη που βρέχονται από τις Πρέσπες, ανταγωνίζονται πιο θα καρπωθεί τα οφέλη αυτής της μυστηριώδους εμφάνισης και οργανώνουν ερευνητικές ομάδες, τους δρακολόγους, οι οποίοι μελετούν το θηρίο, το οποίο οι μόνοι που έχουν δει είναι οι ελάχιστοι επιζώντες των επιθέσεων του. Η επαφή των διαφορετικών δρακολογικών κοινοτήτων απαγορεύεται αυστηρά, ενώ τα διάφορα ευρήματα τους εκμεταλεύονται αποκλειστικά από την Παγκόσμια Τράπεζα Ανάπτυξης.

Η Ιωάννα Μπουραζοπούλου, μια από τις σπουδαιότερες, τουλάχιστον κατά τον γράφων, σύγχρονες ελληνίδες συγγραφείς, μας σύστησε τον ευφάνταστο, δυστοπικό κόσμο που δημιούργησε με επίκεντρο το τριεθνές των Πρεσπών, στο βραβευμένο πρώτο βιβλίο της τριλογίας “Ο Δράκος της Πρέσπας” με τίτλο Η κοιλάδα της λάσπης. Στο βιβλίο αυτό γνωρίσαμε την ελληνική πλευρά και την δρακολογική κοινότητα της, η οποία ζει κάτω από τη μυστηριώδη, ασταμάτητη βροχή που ξεκίνησε με την εμφάνιση του Δράκου πριν είκοσι χρόνια και γίναμε μάρτυρες γεγονότων που απειλούν να αλλάξουν το status quo.

Στο δεύτερο βιβλίο που κυκλοφόρησε το 2019 με τίτλο “Η κεχριμπαρένια έρημος, η δράση μεταφέρετε στην ανατολική όχθη της λίμνης, στην πλευρά της Βόρειας Μακεδονίας. Εδώ η ατελείωτη βροχή που αντιμετωπίζουν οι δρακολόγοι της ελληνικής πλευράς δεν υπάρχει. Αντίθετα μια ακραία και ανεξήγητη ξηρασία έχει ξεράνει τις λίμνες και έχει δημιουργήσει μια ατέλειωτη έρημο στην θέση τους. Οι αντικρουόμενες πραγματικότητες των δρακολόγικών κοινοτήτων της κάθε όχθης (οι κάτοκοι της Αλβανικής πλευράς ισχυρίζονται ότι η Πρέσπα είναι χιονισμένη και παγωμένη), είναι ένα από τα μεγαλύτερα μυστήρια που εισάγει το δεύτερο μέρος της τριλογίας και ταυτόχρονα μαζί με τις απαγορεύσεις που έχουν επιβάλει τα κράτη και η Παγκόσμια τράπεζα, το στοιχείο που τους χωρίζει.

Σε αυτή τη κεχριμπαρένια έρημο, η Μπουραζοπούλου χρησιμοποιώντας την ώριμη και αριστοτεχνική γραφή στην οποία μας έχει συνηθίσει, σκιαγραφεί τον μικρόκοσμο των δρακολόγων της Βόρειας Μακεδονίας, χαρίζοντας ιδιαίτερα ενδιαφέρον, ολοκληρωμένους χαρακτήρες και μια πλοκή που δεν έχει τίποτα να ζηλέψει από αντίστοιχα έργα συγγραφέων του εξωτερικού. Οι δρακολόγοι αυτής της πλευράς, μελετουν το δράκο χτίζοντας πελώριες εξέδρες μέσα στην έρημο, από τις οποίες κάποιες προωθούνται προς την ελληνική πλευρά και κάποιες προς την αλβανική. Η ιστορία τους η οποία ξεδιπλώνεται σιγά σιγά κατά τα πρώτα 2/3 του βιβλίου, σε πολλά σημεία και σίγουρα όχι κατά τύχη, αντικατοπτρίζει αυτή της ελληνικής πλευράς, ενώ συμπληρώνει πολλά κομμάτια του παζλ που ο αναγνώστης ξεκινά να ενώνει στο πρώτο βιβλίο. Δεν λείπουν δε και οι αναφορές στο παρελθόν της χώρας, στα χρόνια της Γιουγκοσλαβίας καθώς και η συχνά επίκαιρη τόσο για εμάς όσο και για τον λαό της γειτονικής χώρας, ερώτηση της ταυτότητας. Όταν η πλοκή φτάνει τελικά στο σημείο που τελείωσε η “Κοιλάδα της Λάσπης”, η δράση κλιμακώνεται και η συγγραφέας στήνει την σκηνή για την κλιμάκωση που θα έρθει στο επόμενο, δυστυχώς ακυκλοφόρητο προς το παρόν, βιβλίο.

Ολοκληρώνοντας και το δεύτερο βιβλίο της τριλογίας, θα χαρακτήριζα την σειρά πολύ περισσότερο φανταστικό ρεαλισμό παρά επιστημονική φαντασία όπως κατηγοριοποιείτε συχνά. Η Ιωάννα Μπουραζοπούλου, χρησιμοποιεί το φανταστικό στοιχείο σαν δικαιολογία για μας παρουσιάσει την παραδοσιακή αντιπαλότητα που μαστίζει τους λαούς της Βαλκανικής ύπο ένας διαφορετικό πρίσμα. Ο μυστηριώδης δράκος που ίσως και να μην υπάρχει τελικά αλλά αθέατος καθορίζει την μοίρα των ανθρώπων, η χειμερική και αυτοαναφορική εργασία των δρακολόγων αλλά και οι διαφορετικές πραγματικότητες της κάθε όχθης και κατ΄επέκτασης του κάθε λαού, είναι πρώτης τάξεως υλικά για μια αλληγορική ιστορία, πάντα επίκαιρης για τα Βαλκάνια. Για να αντιμετωπίσουν από κοινού των δράκο που τους καταδυναστεύει και τους χωρίζει, οι δρακολόγοι, όπως και οι λαοί, θα πρέπει να δουν πέρα από την δική τους, συχνά κοντόφθαλμη πραγματικότητα.

Μαζί με την κοιλάδα της λάσπης, η κεχριμπαρένια έρημος ίσως είναι ένα από τα πιό φρέσκα και εντυπωσιακά έργα που έδωσε η εγχώρια λογοτεχνική παραγωγή τα τελευταία χρόνια.

Ενώ περιμένω το τρίτο μέρος με ανυπομονησία, αναρωτιέμαι πως θα φαινόταν η τριλογία αυτή στον κινηματογράφο.

Ίσως με έναν Λάνθιμο για σκηνοθέτη.

Σίγουρα κάτι που θα έβλεπα.