Η ναζιστική λογοτεχνία στην Αμερική

Αν έπρεπε κάποιος να επιλέξει έναν συγγραφέα οικουμενικό εκπρόσωπο των Ισπανικών Γραμμάτων, τότε ο Ρομπέρτο Μπολάνιο θα ήταν σίγουρα ένα από τα φαβορί. Ο Χιλιανός συγγραφέας που εξορίστηκε και φυλακίστηκε από την χούντα του Πινοσέτ, πέρασε μεγάλο μέρος της νεανικής και ενήλικης ζωής του στο Μεξικό, και μετά από αρκετές περιπλανήσεις που χαρακτηρίζουν την σαν μυθιστόρημα ζωή του και για τις οποίες μπορεί κανείς να διαβάσεις στο λογοτεχνικό του έργο, κατέλεξη στην Ισπανία όπου έζησε μέχρι τον πρόωρο θάνατο του το 2003. Ο ίδιος έβλεπε τον εαυτό το πρωτίστος ως ποιητή, όμως ήταν έργα πεζογραφίας του όπως Οι Άγριοι Ντετέκτιβ, η Νυχτωδία της Χιλής και το αριστουργηματικό magnum opus του, 2666, τον καθιέρωσαν και αποθέωσαν μετά θάνατον ως έναν από τους Μεγάλους του ύστερου 20ου αιώνα.

Το έργο που πρώτο έβαλε τον Χιλιανό συγγραφέα στο ραντάρ της κριτικής, ήταν το ευφυές και ευρηματικό Η Ναζιστική λογοτεχνία στην Αμερική που κυκλοφορεί στα ελληνικά από της εκδόσεις Άγρα. Με δομή που μιμείται αυτή ενός λογοτεχνικού λεξικού εγκυκλοπαιδικών γνώσεων, ο Μπολάνιο, με έντονη σατιρική και καταγγελτική διάθεση, παρουσιάζει ένα γλωσσάρι φανταστικών συγγραφέων και ανθρώπων των γραμμάτων της Αμερικανικής ηπείρου, οι οποίοι έχουν ξεπέσει στην σκοτεινή αγκαλιά της ακροδεξιάς, φιλοναζιστικής ιδεολογίας, σε ένα πολιτισμικό πλαίσιο το οποίο, όπως γράφει ο συγγραφέας, “αντιθέτως με την Ευρώπη, δεν έχει συνείδηση του τι είναι και συχνά πέφτει σε τερατώδεις υπερβολές”. Συγγραφείς που επιδίδονται σε μαζικές δολοφονίες, μεγαλοεκδότες που δημοσιεύουν ακρότητες συναλλασσόμενοι με τις χειρότερες πλευρές της Ιστορίας, ποιήτριες ερωμένες σκοτεινών προσωπικοτήτων του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου, καθοδηγητές ποδοσφαιρικών χούλιγκανς, φανταστικές προσωπικότητες που βασίζονται και καταγγέλλουν πραγματικούς ανθρώπους των λογοτεχνικών κύκλων και που μέσα από την πένα του Μπολάνιο συναντάν πραγματικούς και καταξιωμένους συγγραφείς, σκιαγραφώντας ταυτόχρονα την σκοτεινή και αιματοβανή ιστορία του Αμερικανικού Νότου και όχι μόνο, από τα τέλη του 19ου αιώνα εώς τις αρχές του 210υ.

Είναι η τελευταία εγγραφή αυτού του ιδιόμορφου λογοτεχνικού λεξικού που απογειώνει το βιβλίο. Δίνοντας στο λίμα έκταση νοβελέτας, ο Μπολάνιο αφηγείται σε πρώτο πρόσωπο την ιστορία του επαίσχυντου Ραμίρες Χόφφμαν, του παρανοικού ποιητή που συμπλαίει με το καθεστώς του Πινοσέτ, ενός διάσημου βιρτουόζου πιλότου που αρέσκεται να σχηματίζει, με τον καπνό της εξάτμισης του αεροπλάνου του, εφήμερους και μακάβριους στίχους στους αιθέρες. Η ιστορία του ποιητή, βίος παράλληλος με τη Χιλιανή χούντα, η πτώση της οποίας θα τον οδηγήσει στην εξορία για να γλιτώσει από τις κατηγορίες τον, όχι λίγων εγκλημάτων που τον βαραίνουν, όμως τα θύματα του δεν ξεχνούν. Και ούτε ο Μπολάνιο.

Ευρηματικό, σαρκαστικό και ευφυές, Η Ναζιστική λογοτεχνία στην Αμερική, αναδικνίει το αφηγηματικό εύρος του Ρομπέρτο Μπολάνιο, ο οποίος δημιουργεί ένα εντυπωσιακό αριθμό από ανθρώπους, λογοτεχνικά έργα, τόπους και γεγονότα, και τα μπλέκει με μαεστρία με την πραγματικότητα, δημιουργώντας μια καταγγελτική παρωδία της. Το Βιβλίο που κρύβει μέσα του σπόρους και αναφορές σε μελλοντικά έργα του συγγραφέα, είναι ένα εξαιρετικό και ιδιαίτερο βιβλίο από έναν μεγάλο συγγραφέα.