Εκπνοή

Εννέα ιστορίες επιστημονικής φαντασίας που εξερευνούν φιλοσοφικά και ηθικά ερωτήματα

Oct 5, 2023

Science Fiction

«Πριν αρχίσουν οι άνθρωποι να παίζουν με τους Προγνώστες, η ακινητική κωφαλαλία ήταν πολύ σπάνια, αποτέλεσμα βλάβης στην πρόσθια μοίρα της έλικας του προσαγωγίου. Τώρα πια εξαπλώνεται σαν νοητική επιδημία. Κάποτε οι άνθρωποι προσπαθούσαν να φανταστούν μια σκέψη που να καταστρέφει τον σκεπτόμενο, κάποια ακατανόμαστη λαβκραφτιανή φρίκη ή ένα γκαιντελιανό θεώρημα που διαλύει το σύστημα της ανθρώπινης λογικής. Αποδεικνύεται τελικά πως η καταστροφική σκέψη είναι μια σκέψη που όλοι έχουμε κάνει: η ιδέα ότι ελεύθερη βούληση δεν υπάρχει. Απλώς δεν προξενούσε βλάβη μέχρι να την πιστέψεις.»

Ο Κινεζικής καταγωγής Αμερικανός συγγραφέας, Ted Chiang, είναι ένας από τους σημαντικότερους σύγχρονους συγγραφείς επιστημονικής φαντασίας, με τον τοίχο του να κοσμείται, μεταξύ άλλων, με έξι Locus, τέσσερα Nebula και τέσσερα Hugo, ίσως τα σημαντικότερα βραβεία στον χώρο. Με έφεση στην μικρή φόρμα, οι ιστορίες του Chiang, που έχουν επηρεαστεί από το εργο γιγάντων του χώρου όπως του Ασίμωφ και του Κλαρκ, τοποθετούνται στο hard sci-fi υποείδος και χαρακτηρίζονται από την εξερεύνηση φιλοσοφικών και ηθικών εννοιών στα πλαίσια των τεχνολογικών και φουτουριστικών σκηνικών που πλαισιώνουν την εκάστοτε ιστορία.

Η ωριμότητα των θεμάτων καθώς και η τεχνολογική εγγύτητα των κόσμων όπου διαδραματίζονται οι περισσότερες από τις ιστορίες του, με τις νότες επιστημονικής φαντασίας των έργων να είναι μόλις μερικές δεκαετίες, ίσως αιώνες μακριά, και που πιθανόν να θυμίσουν στον αναγνώστη το αγαπημένο του επεισόδειο black mirror, είναι βασικά στοιχεία και του βιβλίου Εκπνοη, μια συλλογή διηγημάτων η οποία περιλαμβάνει εννέα από τις καλύτερες ιστορίες του συγγραφέα.

Το βιβλίο που κυκλοφορεί στα ελληνικά από τις εκδόσεις Ίκαρος σε μετάφραση της Μαργαρίτας Ζαχαριάδου, χρωστάει τον τίτλο του στο ομώνυμο και βραβευμένο με Hugo διήγημα, όπου σε έναν σύμπαν πεπερασμένης έκταση, οι βιονικοί του κάτοικοι, ρομπότ φτιαγμένα από σιλικόνη, γρανάζια και ηλεκτρικές συνάψεις, ανακαλύπτουν δεδομένα που καταδεικνύουν ότι ο κόσμος τους έρχεται στο τέλος του. Με την αφήγηση να γίνεται σε πρώτο πρόσωπο, σε ύφος ακαδημαικής μελέτης γραμμένης από έναν μηχανικό επιστήμονα, ο Chiang στη νουβέλα αυτή ξεδιπλώνει και εξερευνεί έννοιες όπως το τέλος του πολιτισμού και η παρακμή του κόσμου, μα πάνω από όλα προσπαθεί να στήσει ένα διήγημα γύρω από την εντροπία, με τρόπο αριστοτεχνικό. «Καταναλώνουμε τάξη και παράγουμε αταξία· ζούμε αυξάνοντας την αταξία του σύμπαντος».

Και δεν είναι μόνο το διήγημα Εκπνοή αξιοσημείωτο. Όλες οι ιστορίες του βιβλίου καταπιάνονται με έξυπνο τρόπο, με θέματα που απασχόλησαν, απασχολούν και θα απασχολήσουν στο μέλλον. Άλλωστε η επιστημονική φαντασία πάντα ήταν προφήτης του μέλλοντος, και εδώ ο συγγραφέας εξερευνεί θεματικές που θα συναντήσουμε μελλοντικά, όπως η ηθική γύρω από θέματα τεχνητής νοημοσύνης (ιδιαίτερα σε περιπτώσεις όπου μιλάμε για AGI), όπως φιλοσοφικές έννοιες σαν την ελεύθερη βούλησ και τον ντετερμινισμό, όπως η μνήμη και πως μας μετασχηματίζει σαν είδος ο τρόπος που χρησιμοποιούμε και χειριζόμαστε αυτή την ιδιότητα, ακόμη και με θέματα πίστης.

—

Σκουληκότρυπες διαταράσουν το χωροχρονικό συνεχές στον αραβικό κόσμο κατά τη Χρυσή εποχή του Ισλάμ.
Does androids dream? Όντα βασισμένα σε γρανάζια και σιλικόνη και ο δικός τους "θερμικός θάνατος" του σύμπαντος.
Ο πολιτισμός καταρρέει κάτω υπό το βάρος της απόδειξης ότι ελεύθερη βούληση δεν υπάρχει.
Ψηφιόντα. Βιοηθική και τα όρια της τεχνίτης νοημοσύνης σε μια κοντινή, διαδικτυακή δυστοπία.
Η περίεργη υπόθεση των αυτόματων ντανταδων στην Βικτωριανή Αγγλία.
Γραφή και άλλα τεχνολογικά θαύματα. Πώς αυτές επιδρούν στη βιολογική μνήμη των ανθρώπων;
Παπαγάλοι και το παράδοξο του Φέρμι.
Η ψευδοθεωρία της νεαρής Γής, φονταμενταλιστές οπαδοί και η πρώτη τους επαφή με αποδείξεις ότι ο άνθρωπος δεν είναι το κέντρο του σύμπαντος.
Ελεύθερη βούληση και το ηθικό βάρος των αποφάσεων υπό το πρίσμα άπειρων παράλληλων συμπάντων.

—

Εννέα καλογραμμένες, έξυπνες ιστορίες, που όλες μαζί συνθέτουν την εμβληματική συλλογή Εκπνοή του Ted Chiang. Μια συλλογή που θα ικανοποιήσει κάθε φίλο της επιστημονικής φαντασίας αλλά και που σίγουρα θα αποτελέσει τον καλύτερο τρόπο για να μυηθεί κάποιος αρχάριος στο είδος.

Διαβάστε το.

Η γυναίκα του Πόρτο Πιμ και άλλες ιστορίες Μοντεβιδέο

Ted Chiang