Ο Μανουέλ Βάθκεθ Μονταλμπάν ήταν ένας από τους σπουδαιότερους Καταλανούς συγγραφείς του περασμένου αιώνα. Γεννήθηκε και μεγάλωσε στην Βαρκελώνη, με το πλούσιο συγγραφικό του έργο να ταυτίζεται με την πόλη, οι κάτοικοι της οποίας τον αποκαλούσαν χαϊδευτικά Μανόλο. Έντονα πολιτικοποιημένος συνέγραψε νουβέλες, διηγήματα, δοκίμια και ποιήματα, ακόμη και γαστρονομικούς οδηγούς. Είναι όμως η σειρά με τον Πέπε Καρβάλιο, μέσα από την οποία χρησιμοποιώντας έντεχνα το είδος του αστυνομικού (μεσογειακού) νουάρ σαν δούρειο ίππο ο συγγραφέας κριτικάρει και σχολιάζει έξυπνα την Ισπανική επικαιρότητα για σχεδόν μισό αιώνα καλύπτοντας την περίοδο από την πτώση του Φρανκισμού εως τις πρώτες μέρες της νέας χιλιετίας, που τον καθιερώνει στο ισπανικό αλλά και το διεθνές αναγνωστικό κοινό και τον κατατάσσει σε έναν από τους πιο δημοφιλής και πετυχημένους συγγραφείς του είδους.
Ποιός είναι όμως ο Πέπε Καρβάλιο;
Είναι ο μεσήλικας αντικομφορμιστής, ιδιωτικός ντετέκτιβ γαλικιανής καταγωγής, που διαμένει στην Βαρκελώνη και αποτελεί τον πρωταγωνιστή των βιβλίων του Μονταλμπάν. Ένας άνθρωπος τον αντιθέσεων· στα νιάτα του ενεργός κομμουνιστής αλλά για ένα διάστημα δούλεψε για την CIA, βαθιά καλλιεργημένος σε θέματα κουλτούρας και πολυδιαβασμένος αρέσκεται πλέον στο να καίει βιβλία αποφασισμένος ότι δεν θα του μάθουν αυτά να ζει, αντικομφορμιστής και ασκητικός, με μόνη περιστασιακή του απόλαυση την γαστρονομία (τα βιβλία συχνά περιλαμβάνουν περιγραφές λουκούλλειων γευμάτων, καθώς ο Μονταλμπάν ήταν γαστρονόμος).
Με πρώτο συστατικό τον εκκεντρικό Πέπε Καρβάλιο, αλλά και με ένα πλούσιο συνοδευτικό καστ από δευτερεύοντες χαρακτήρες, ο Μανουέλ Βάθκεθ Μονταλμπάν δημιουργεί την μακροβιότερη αστυνομική σειρά της Ισπανίας· κατά τον γράφων την πιό σημαντική. Στα Ελληνικά έχουν κυκλοφορήσει τα περισσότερα από τα βιβλία της σειράς στο παρελθόν, με την πλειοψηφία τους να είναι σήμερα εξαντλημένα, με εξαίρεση την επανέκδοση διαφόρων τίτλων από τις εκδόσεις Μεταίχμιο τα τελευταία χρόνια. Το πρώτο βιβλίο της σειράς, είναι το Τατουάζ, που έχω σχολιάσει στο παρελθόν, αλλά η πρώτη εμφάνιση του Πέπε Καρβάλιο γίνεται στο βιβλίο Εγώ σκότωσα τον Κέννεντυ.
Το βιβλίο δικαίως δεν συγκαταλέγεται στην κεντρική σειρά, καθώς εδώ συναντάμε έναν Καρβάλιο που έχει μεν μερικά από τα χαρακτηριστικά που θα καθορίσουν τον χαρακτήρα, πρωτόλεια και ασχημάτιστα δε. Από την άλλη ο συγγραφέας δεν ακολουθεί την νουάρ αστυνομική φόρμα των μεταγενέστερων μυθιστορημάτων του, αλλά μας δίνει ένα μεταμοντέρνο αντιμυθιστόρημα, διαστρεβλώνοντας τις συμβατικές φόρμες για να παρουσιάσει τις σκέψεις του Πέπε Καρβάλιο, ο οποίος δουλεύει ως μέλος της CIA στην φρουρά του Προέδρου Κέννεντυ.
Η πλοκή περιορίζεται σε ακριβώς αυτό· μέσα από την πρωτοπρόσωπη αφήγηση, ακολουθούμε τις σκέψεις του ανώνυμου αφηγητή (στην πορεία μαθαίνουμε ότι πρόκειται για τον Καρβάλιο), βλέπουμε τις αλληλεπιδράσεις του με την οικογένεια Κέννεντυ και τελικά σε μια ανατροπή της ιστορίας τον παρακολουθούμε να δολοφονεί τον πρόεδρο στην θέση του Όσβαλντ. Σουρεαλιστική και πειραματική, η πένα του Μονταλμπάν μας δίνει μερικά εξαιρετικά αποσπάσματα όπως το παρακάτω:
Ο Κέννεντυ κοιτιόταν στον καθρέφτη που του είχε στείλει η Μπέγκουμ και ρωτούσε κάθε νύχτα:
–Πες μου, μαγικέ καθρέφτη, είμαι ο πιο όμορφος από όλους τους προέδρους;
Και ο καθρέφτης απαντούσε:
–Εξαρτάται. Για την Λατινική Αμερική ο πιο όμορφος εξακολουθεί να είναι ο Φιντέλ Κάστρο.
Ο Κέννεντυ, περισσότερο ενημερωμένος από την μητριά της Χιονάτης, δεν απαντούσε με μια θυμωμένη στριγγλιά. Χαμογελούσε με δύο σταγόνες μελαγχολίας σε κάθε ένωση των χειλιών και περνούσε το χέρι του από το γυμνό πιγούνι, σε μια πόζα παρμένη από το έργο του : Σκιαγραφίες Γενναίων. Ονειρευόταν μια επέμβαση ιμπεριαλιστών της Κόστα Ρίκα στις Ηνωμένες Πολιτείες. Τότε ο Κέννεντυ, με δώδεκα δικούς του, θα κατέφευγε στα Βραχώδη Όρη και θα οργάνωνε τη λαϊκή επανάκτηση των Ηνωμένων Πολιτειών. Θα άφηνε γενειάδα, όπως ο Κάστρο, και όπως ο Κάστρο θα αυτοσχεδίαζε έναν λόγο τόσο τέλειο σαν το Η Ιστορία θα με αθωώσει.
Είναι τρομερά ενδιαφέρον να διαβάζει κανείς πρώιμα έργα αγαπημένων συγγραφέων. Έτσι και με αυτό το βιβλίο, που δυστυχώς στα ελληνικά μόνο ως μεταχειρισμένο ή σε κάποιο παλαιοβιβλιοπωλείο μπορεί να βρεθεί, ο αναγνώστης βλέπει τα πρώτα βήματα ενός χαρακτήρα που θα εξελιχθεί σε έναν από τους εμβληματικότερους της Ισπανικής Λογοτεχνίας. Δε θα το σύστηνα ως πρώτη επαφή με τον συγγραφέα καθώς μπορεί να ξενίσει κάποιο από το να διαβάσει τα πιο συμβατικά του έργα, αλλά σε κάθε περίπτωση πρόκειται για ένα πραγματικά ενδιαφέρον, καλογραμμένο βιβλίο.
Ο Manuel Vázquez Montalbán ήταν σημαντικός Ισπανός συγγραφέας, δημοσιογράφος και ποιητής, γνωστός για τα μυθιστορήματα αστυνομικού μυθιστορήματος με πρωταγωνιστή τον ιδιωτικό ντετέκτιβ Pepe Carvalho. Γεννημένος στη Βαρκελώνη το 1939, ο Montalbán ήταν σημαντική προσωπικότητα της ισπανικής αριστεράς και συχνά ενσωμάτωνε πολιτικές και κοινωνικές κριτικές στα έργα του. Τα βιβλία του αντανακλούν την πολυπλοκότητα της ισπανικής κοινωνίας μετά τη δικτατορία του Φράνκο. Το 1979 κέρδισε το βραβείο Planeta με το μυθιστόρημα "Η χρυσή νεολαία". Πέθανε το 2003, αφήνοντας πίσω του πλούσια λογοτεχνική κληρονομιά.