Αύγουστος

Η ιστορία του πρώτου αυτοκράτορα της Ρώμης

Jul 19, 2023

History Literary fiction

Ο επιθανάτιος ρόγχος μια δημοκρατίας - Το κλάμα της νεογέννητης αυτοκρατορίας.

Ένας νεαρός αριστοκράτης που, μετά από τον θάνατο του θετού του πατέρα, του ισχυρότερου άντρα της Δημοκρατίας, αναγκάζεται, μαζί με τους τρεις στενούς του συντρόφους, να μπλεχτούν σε έναν αιματηρό αγώνα εκδίκησης και διεκδίκησης της εξουσίας που θα τους φέρει αντιμέτωπους με έναν κόσμο γεμάτο πολιτικές μηχανογραφίες, πισώπλατα μαχαιρόματα και σκληρές στρατιωτικές εκστρατείες σε ολόκληρο τον γνωστό κόσμο.

Ένα παιχνίδι εξουσίας που θα μετατρέψει τον νεαρό αριστοκράτη στον ισχυρότερο άνθρωπο του κόσμου· στον Καίσαρα Αύγουστο, πρώτο αυτοκράτορα της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας.

Στον βιβλίο Αύγουστος, που φέρει τον τίτλο που υιοθέτησε ο Γάιος Οκτάβιος, όπως ήταν το όνομα με το οποίο γεννήθηκε ο αυτοκράτορας, ο βιρτουόζος Αμερικανός συγγραφέας Τζον Γουίλιαμς, καταπιάνεται με τον βίο και την πολιτεία του Καίσαρα Αυγούστου, μεταφέροντας τον αναγνώστη στην ταραγμένη από τις εμφύλιες διαμάχες Ρώμη του πρώτου αιώνα π.χ. αλλά και στα χρόνια της ειρήνης, της περιόδου εφημερίας και επέκτασης της αυτοκρατορίας που ονομάστηκε Pax Romana και ξεκίνησε με την άνοδο του Αυγούστου στην εξουσίας.

Το βιβλίο που είναι γραμμένο σε επιστολική μορφή, αφήνει στα δύο από τα τρία μέρη του διάσημες και όχι μόνο ιστορικές προσωπικότητες της εποχής να μιλήσουν για τον Οκτάβιο. Επιστολές γραμμένες από τους συντρόφους του όπως ο Γάιος Κίλνιος Μαικήνας και ο Μάρκος Βιψάνιος Αγρίππας, από αντιπάλους του όπως ο Μάρκος Αντώνιος, η Κλεοπάτρα και ο πολιτικός και φιλόσοφος θιασωτής της δημοκρατίας Κικέρων, από άτομα της οικογένειας του όπως η δεύτερη σύζυγος του Λύβια ή η κόρη του Ιουλία, ακόμη και από άτομα ταπεινής καταγωγής όπως λόγιους ή δούλους, σχηματίζοντας έτσι ένα πολυεπίπεδο, ιστορικό με έντονα μυθιστορηματικά στοιχεία πορτρέτο του πρώτου πολίτη της Ρωμής.

Πολλαπλές οπτικές που μεταφέρουν στο ταραγμένο ιστορικό υπόβαθρο της εποχής, όπου στο πρώτο μέρος, ξεκινώντας από την δολοφονία του Ιουλίου Καίσαρα κατά τους Ειδούς του Μαρτίου και την κούρσα διαδοχής και εκδίκησης που ακολουθεί, μεταφερόμαστε στην επικράτηση της τριαρχίας έναντι των Δημοκρατικών δυνάμεων και από τον αυξανόμενο ανταγωνισμό μεταξύ των μελών της τριαρχίας στην καταλυτική ναυμαχία του Ακτίου όπου η νίκη του επί του Μάρκου Αντώνιου θα αφήσει τον Οκτάβιο, αδιαφιλονίκητο κυρίαρχο του Ρωμαϊκού κόσμου.

Στο δεύτερο μέρος, που λαμβάνει χώρο κατά τα χρόνια που ο Αύγουστος είναι ο πρώτος πολίτης της Ρώμης, ο Αυτοκράτωρ, βλέπουμε τις προσπάθειες του να κρατήσει τις εύθραυστες ισορροπίες μεταξύ των πολιτικών παικτών που καραδοκούν, αλλά και το ιδιαίτερο και πολύπλοκο παιχνίδι που θα κρίνει ποιος θα οριστεί ως διάδοχος του. Σε αυτό το παιχνίδι πρωτοστατούν οι δύο γυναίκες της ζωής του, η κόρη του που επιδιώκει να ζήσει ελεύθερη πέρα από τις υποχρεώσεις προς την Ρώμη και τον εκάστοτε σύζυγο, και η γυναίκα του που επιδιώκει να ορίσει τον γιό της από προηγούμενο γάμο κληρονόμου του ισχυρού άντρα της. Το παιχνίδι εξουσίας στο οποίο οι δύο γυναίκες θα μπλεχτούν, μεταξύ άλλων, ρίχνει φως στην ζωή αλλά και στην θέση των γυναικών των ανώτερων ταξικών στρωμάτων στην Ρωμαϊκή αυτοκρατορία.

Ένα τρίτο, αισθητά μικρότερο από τα δύο πρώτα, μέρος που λειτουργεί σαν επίλογος, αφήνει τον Καίσαρα Αύγουστο να μιλήσει για τον εαυτό του και καθώς βλέπει το πλήρωμα του χρόνο να έρχεται να κάνει την ανασκόπηση των ημερών του αλλά και της κληρονομιάς του. Εδώ, ο Αύγουστος Καίσαρας κάνει την σημαντικότερη από τις παρατηρήσεις του, μια παρατήρηση που τον φέρνει αντιμέτωπο και με τη δική του θνητότητα· ότι όλες οι αυτοκρατορίες κάποια στιγμή πέφτουν, η κατάληξη όλων των πραγμάτων είναι ο Θάνατος.

Ο Τζον Γουίλιαμς, μια από τις δυνατότερες και συνάμα λιγότερο αναγνωρισμένες πένες του 20ου αιώνα στην Αμερική, περιγράφει μέσα από τις επιστολές που απαρτίζουν το βιβλίο, έναν εξιδανικευμένο Αύγουστο, πολυμήχανο καλλιεργημένο και σοφό, μα συνάμα αδίστακτο όταν, οι πολύπλοκες μηχανογραφίες της Ρώμης το απαιτούν. Παράλληλα, μέσα από την ιδιαίτερα “πολιτισμένης” και, ίσως τόσο σύγχρονης βιαιότητας, της πολύπλοκης πολιτικής πραγματικότητας της Ρώμης, εξερευνεί τα πάντα επίκαιρα μοτίβα της ανθρώπινης συμπεριφοράς και την ελαστική ηθική των παικτών του Ρωμαϊκού Παιχνιδιού του Στέμματος.

Όπως χαρακτηριστικά γράφει ο Γάιος Κίλνιος Μαικήνας στον Τίτο Λίβιο όταν ο δεύτερο τον εγκαλεί για ένα ψέμα πολιτικής σκοπιμότητας μετά την αποτυχημένη εκστρατεία του Μάρκου Αντώνιου εναντίων των Παρών

Πρέπει να σου πω ότι δεν ήταν η ερώτηση σου που με ενόχλησε· περισσότερο με προσέβαλε αυτό που διέκρινα από πίσω της. Ξεχνάς ότι είμαι κι εγώ υπηρέτης της τέχνης· κι επομένως αναγνωρίζω ότι είναι αναγκαίο να θέτει κανείς αυτό το ερώτημα: Τι θα έβρισκαν ενοχλητικό και προσβλητικό οι απλοί άνθρωποι; Πως λοιπόν να προσβληθώ από κάτι που θα έκανα κι εγώ ο ίδιος, χωρίς καθόλου να διστάσω, για χάρη της τέχνης μου. Όχι. Είναι αυτό που διακρίνω κρυμμένο στο βάθος των λόγων σου - αυτό με προσβάλει. Γιατί νομίζω (κι ελπίζω να κάνω λάθος) ότι ο τόνος σου κρύβει την μυρωδιά του ηθικολόγου. Και κατα τη γνώμη μου ο ηθικολόγος είναι το πιο άχρηστο και καταφρονητέο πλάσμα. Είναι άχρηστος επειδή σπαταλά τις δυνάμεις του κρίνοντας και όχι αποκτώντας γνώσεις, επειδή απλούστατα οι κρίσεις είναι εύκολες και οι γνώσεις δύσκολες. Και είναι καταφρονητέος επειδή οι κρίσεις του καθρεφτίζουν τη δική του εικόνα, που με την άγνοια και την υπεροψία του πολύ θα ήθελε να επιβάλει στον κόσμο. Σε ικετεύω, μη γίνεις ηθικολόγος, θα καταστρέψεις και την τέχνη σου και το μυαλό σου. Και το βάρος θα ήταν μεγάλο ακόμα και για τη βαθύτερη, την ειλικρινέστερη φιλία.

Όπως σου είπα, είπαμε ψέματα…

Το πορτρέτο του πρώτου Αυτοκράτορα της αιώνιας αυτοκρατορίας και η εξιστόρηση μια ιδιαίτερα ενδιαφέρουσας εποχής. Ένα εξαιρετικό βιβλίο, που αποκαλύπτει το ταλέντο του συγγραφέα του. Ταλέντο που αποκαλύπτεται καλύτερα αν σκεφτεί κανείς πόσο διαφέρει ο “Αύγουστος” από τα προηγούμενα βιβλία του, όπως το “Campus novel” του “Στόουνερ” ή το αντί-γουέστερν “Πέρασμα του Μακελάρη”, που κυκλοφορούν επίσης από τις εκδόσεις Gutenberg.

Οι δακτύλιοι του Κρόνου Η υπομονή της αράχνης

Τζον Γουίλιαμς